Kontekstualne treści

Czy wijący się robak z oderwanymi dwiema nogami odczuwa „prawdziwy” ból lub czy w ogóle cokolwiek odczuwa? Jeżeli, z drugiej strony, ma sens przypisywanie bólu psu, to sens ten z pewnością nie obejmuje wszystkich sposobów, na jakie cierpi istota ludzka. Jak sugeruje Dennett, doniosłość bólu dla człowieka może się rozciągnąć aż na możliwość śmierci. Jest to poza zasięgiem możliwości jakiegokolwiek psa (program uprawnienia budowlane na komputer).

Pewne sposoby powiązania bólu i śmierci były eksploatowane w literaturze (por. Tołstoja Śmierć Iwana Illicza). Dzieła takie mogą przypomnieć nam zasięg i doniosłość naszych własnych pojęć bólu, pojęć nieredukowalnych w prosty sposób do kilku czysto fizjologicznych wymiarów, nawet gdy są one nieuchronnie powiązane ze śmiertelnym cielesnym życiem (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Dennett przypuszcza jednak, że tego typu rozważania nie mają wpływu na pytanie, czy android odczuwa ból. Twierdzi on, że sceptyk, który wątpi, czy robot może odczuwać prawdziwy ból, nie jest zainteresowany tym, że może okazać się, iż ten ból nie spełnia tych (kontekstualnych) kryteriów. Wydaje mi się jednak, że Dennett się tu myli. Dla kilku filozoficznych sceptyków o skłonnościach kartezjańskich mogą to być kryteria nieodpowiednie dla ustalenia obecności prawdziwego bólu (uprawnienia budowlane).

Są one jednak odpowiednie dla Ziffa, dla mnie, i przypuszczam, że dla wielu osób nie kształconych w filozofii, które zastanawiają się nad sensowną możliwością zastąpienia ludzkiego życia androidami. Czy byłoby tak, że gdybyśmy mieli powody, by wierzyć, że androidy czują ból, nawet gdy te kontekstualne sytuacje byłyby nieodpowiednie, to usunęlibyśmy te kontekstualne treści z ich ważnego miejsca w naszym umyśle (program egzamin ustny)? Tak jak zagadnienie pochodzenia wina może stracić ważność w rozważaniach konesera na skutek manipulacji sprytnego chemika? Nie twierdzę, że to nie może się zdarzyć. Wierzę natomiast, że można powiedzieć, że gdyby tak miało się zdarzyć, to stracone zostałoby coś bardzo ważnego (opinie o programie).

Sztuczne kwiaty

Stracilibyśmy, pod doniosłymi względami, sens samych siebie. Jest zbyt oczywiste, że możemy stracić sens samych siebie na inne sposoby. Nie jest jednak łatwo przywołać to, co zostało stracone, gdy raz zostało stracone. Mam teraz zamiar przywołać w bardziej pełny sposób stratę, której możemy doświadczyć, gdy zyska zaufanie obraz podmiotu wyłaniający się z wyżej wspomnianego technologicznego i teoretycznego postępu. Mówimy o „sztucznej” wrażliwości na bodźce zmysłowe i o „sztucznej” mądrości. „Sztucznej” przypuszczalnie jako przeciwieństwie „rzeczywistej” (segregator aktów prawnych). Coś może być jednak sztuczne, a mimo to rzeczywiste; sztuczne farbowanie dalej jest farbowaniem. Jaki sens słów „sztuczny” i „rzeczywisty” jest trafny w tym przypadku?

Gdy zastanawiamy się nad tym pytaniem, to pouczające jest wziąć pod uwagę sens, w jakim sztuczne kwiaty są sztuczne. Przypuśćmy, że byłyby one zrobione z czegoś nieodróżnialnego od zwykłych kwiatów poprzez dotyk i wiele innych testów (wydaje się. że niedługo tak się stanie). Być może mogłyby one być tak zrobione, aby wyglądały świeżo tylko, gdy mają łodygi zanurzone w wodzie. Wiedząc jednak, że są one sztuczne, wiemy, że nie wyrosły w ziemi, że być może mogą być rozłożone i przekomponowane na różne sposoby (por. Ziff o składaniu robotów’) i przede wszystkim, że nie uschną (być może nawet nie podlegają rozkładowi biologicznemu).

To wszystko stanowi o sztuczności sztucznych kwiatów, ich braku realności i oczywiście o ich mniejszej wartości z punktu widzenia pewnych typowych reakcji ludzkich. Czy takie różnice mają dla nas znaczenie? Oczywiście tak. Pochodzenie i los kwiatów naturalnych są w sposób istotny związane z ich autentycznym wdziękiem. Ich wdzięk jest funkcją szczególnego rodzaju przemijalności (promocja 3 w 1). Dlaczego powinna nas obchodzić ich przemijalność? Nie mogę tego udowodnić, ale myślę, że pewnym jest, iż jest to ważne, ponieważ pod tym względem podzielają one do pewnego stopnia nasz sposób życia. 1 rzeczywiście, gdy porównujemy nasze życie do kwiatów bądź do kwitnących łąk, tak jak czynią prorocy, to czujemy, że nie da się oddzielić piękna naszego własnego życia od naszej śmiertelności.