Lekkie obniżenie terenu

Logicznym rozwinięciem tych przesłanek staje się wyodrębnienie z całości założenia głównego placu manifestacji jako wielkiej podłużnej płyty placowej o wymiarach 400 m wzdłuż Marszałkowskiej i 80 m w kierunku poprzecznym - od zachodniego chodnika arterii do trybun Pałacu. Plac kształtuje lekkie obniżenie terenu (o 80 cm poniżej jezdni Marszałkowskiej) oraz wysoka zieleń odgraniczająca go od północy i południa. Teren ten łączy się przestrzennie z uroczystym placykiem - cour d’honneur - położonym przed głównym portykiem wieżowca (program uprawnienia budowlane na komputer). W centrum tej przestrzeni na tle frontalnego widoku Pałacu stanie pomnik Józefa Stalina.

Pomnik jako ognisko ideowe placu uzyskuje rozwiązanie sytuacyjne podnoszące niewielką tę formę do roli ważnego elementu kompozycyjnego (program uprawnienia budowlane na ANDROID). Na pion przyszłego pomnika nakierowane zostają szerokie przejścia wprowadzające na plac demonstracji. Przez usytuowanie pomnika wyzyskano zarazem i uwypuklono znaczenie urbanistyczne poprzecznej, równoleżnikowej osi placu: pomnik staje na tle centralnego portyku wieżowca będąc z kolei tłem dla trybuny rządowej. Na przedłużeniu osi poprzecznej następuje plastyczne cofnięcie zabudowy wschodniej pierzei placu, w której odpowiednikiem wieży PKN staje się motyw prześwitu - propylci. Podkreślenie roli osi poprzecznej wyrastającej z symetrycznej struktury wieżowca jest szczególnie ważne dla osiągnięcia jedności kompozycyjnej placu demonstracji i całej ogromnej przestrzeni od hotelu „Polonia" do przeciwległej zabudowy ulicy Świętokrzyskiej (700 m) (uprawnienia budowlane).

Drugi ważny element zespołu placu Stalina - to obszar parkowy położony między Pałacem Kultury i Nauki a ulicą Świętokrzyską; trzeci - to zespół zieleni od strony Alei Jerozolimskich, powstający na płycie tunelu. Przy narożniku Alei Jerozolimskich i Alei Marchlewskiego staje Dworzec Centralny, który zajmuje teren aż do linii ulicy Emilii Plater. Zespół budynków tej wysokości projektowany jest symetrycznie od strony ulicy Świętokrzyskiej (program egzamin ustny). Między nimi wyrasta przed salą kongresową Pałacu obszerny plac z monumentalnym basenem wodnym. Plac ten obsługiwać będzie zarówno dworzec jak i imprezy odbywające się w sali kongresowej. O ile rozczłonkowanie otoczenia Pałacu Kultury i Nauki na poszczególne wnętrza nic budzi zastrzeżeń, o tyle ustosunkowanie całości terenów otaczających budowlę do czterech arterii obrzeżnych nasuwa pewne wątpliwości, Nad koncepcją tego

rozwiązania zaciążyła, jak się wydaje, wysuwana w swoim czasie tendencja przekształcenia przestrzeni w granicach czterech magistral w wielki ogród, wewnątrz którego bez związku z ulicami, znajduje się Pałac i właściwy plac demonstracji (opinie o programie). Oddzielenie ulicy Marszałkowskiej od placu defilad poczwórnym pasem wysokich drzew, uformowanie zwartych masywów wysokiej zieleni w rejonach narożników tej ulicy z ulicą Świętokrzyską i Alejami Jerozolimskimi, nader swobodne, a miejscami wręcz krajobrazowe potraktowanie terenów parkowych oddzielających Pałac od ulicy Świętokrzyskiej nie sprzyja percepcji placu Stalina jako wielkiego ośrodka miejskiego, wyrastającego organicznie z systemu wnętrz, magistral i placów stolicy. A przecież sam sens usytuowania Pałacu Kultury i Nauki w sercu Warszawy, w pobliżu skrzyżowania ulicy Marszałkowskiej z Alejami Jerozolimskimi nakazuje raczej maksymalne otwarcie zespołu Pałacu na przestrzenie tych wielkich tras przepływu ludności miasta (segregator aktów prawnych).

Obudowa placu Stalina ma charakter mieszkalny. Jedynie środkowy budynek pierzei wschodniej zawarty między wylotami ulic Sienkiewicza i Rutkowskiego przeznaczony został na siedzibę Stołecznej Rady Narodowej. Architektura zabudowy placu, którą w ciągu lat 1953-1954 opracowano w szeregu alternatyw, winna stać się rozwinięciem kompozycji PKN. Poszczególne pierzeje, a zwłaszcza najważniejsza pierzeja wschodnia, swym horyzontalnym układem dopełnią pion wieżowca (promocja 3 w 1). Układ plastyczny tej ściany założenia nawiązuje zarazem do części stylobatowej Pałacu: znajdujemy więc w nim pewne echa rozwiązania plastycznego bryły centralnej, znajdujemy ten sam wątek ściany dekorowanej kolumnami, wreszcie podobną skalę architektoniczną, przewyższającą znacznie skalę szeregowej zabudowy śródmiejskiej.