Łuki płaskie

Łuki płaskie, jako stosunkowo słabe, używane były przy otworach do około dwóch metrów i to w przypadkach, gdy nie podlegały obciążeniu znaczniejszymi ciężarami skupionymi, np. belkami. Obecnie łuki płaskie prawie zupełnie wyszły z użycia (program uprawnienia budowlane na komputer).

Krążyny łuków płaskich, spotykanych zazwyczaj nad otworami okiennymi lub drzwiowymi, składają się z grubych desek lub bali, poprzeczek, słupków i klinów, służących do regulowania poziomu i opuszczania krążyn.
Deski podtrzymujące łuki płaskie powinny być tak grube, aby ich ugięcie pod wpływem ciężaru łuku i wyżej murowanych warstw było praktycznie niedostrzegalne (ok. V400 rozpiętości). W razie potrzeby podpiera się deski dodatkowym słupkiem w środku, nadając im konstrukcyjne wygięcie do góry (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Sklepienia te rozpatrzymy jako dwie wyodrębniające się grupy:

a) kopuły obrotowe,

b) sklepienia beczułkowe.
Pojęcia podstawowe i dane historyczne. Kopułą obrotową nazywa się sklepienie, którego podniebienie powstało przez ruch płaskiej krzywej abc dokoła osi pionowej OY.

Wszystkie punkty krzywej abc, oprócz górnego a, który, jako leżący na osi, jest nieruchomy, opisują koła, wobec czego każdy przekrój poziomy kopuły jest okręgiem koła (uprawnienia budowlane). Punkt a najwyższy w podniebieniu kopuły nazywa się jej szczytem.

Pojęcia wezgłowi, rozpiętości, strzałki, grubości, zwornika i pach są analogiczne dla sklepień o pojedynczej krzywiźnie. Krawędź wewnętrzna wezgłowia jest kołem, które się nazywa kołem podstawowym kopuły. Krzywa przecięcia podniebienia kopuły z płaszczyzną pionową przechodzącą przez oś nazywa się obwodnicą. Połówka obwodnicy po jednej stronie osi jest właśnie wymienioną wyżej krzywą abc (program egzamin ustny).

Obwodnica

Jeżeli obwodnica jest lukiem koła, kopuła nazywa się kolistą. W szczególnym przypadku, gdy obwodnica jest półkolem, kopuła nazywa się pół- kulistą.
Ponadto zależnie od kształtu obwodnicy rozróżniamy kopuły koszowe, eliptyczne, paraboliczne itp. Jeżeli obydwie symetryczne gałęzie obwodnicy tworzą między sobą w szczycie kąt mniejszy od 180°, kopuła nazywa się ostrołukową.
Jeżeli strzałka Oa jest większa od promienia koła podstawowego kopuły Oc - mamy kopułę podwyższoną, przy Oa < Oc - kopuła nazywa się spłaszczoną (opinie o programie).

Do przykrycia specjalnych przestrzeni, np. sceny na otwartym powietrzu, mogą być stosowane półkopuły lub nawet części kopuł; w tych przypadkach graniczne krawędzie powierzchni kopulastej powinny być w specjalny sposób podtrzymane (oparte na ścianach lub lukach itp.).
Przestrzenny i biegunowo symetryczny układ naprężeń w kopułach obrotowych jest bardzo korzystny ze względu na wykorzystanie materiału konstrukcyjnego. Dzięki tej zalecie zajmują one pierwsze miejsce pod względem lekkości i najmniejszego zużycia materiałów spośród wszystkich konstrukcji stosowanych do przykrycia dużych przestrzeni.

Ponadto kopuły kamienne i ceglane nadają się do stopniowego budowania od wezgłowi ku górze pierścieniami poziomymi (równoleżnikowymi), z kolejnym nakładaniem każdego następnego pierścienia na zamknięty poprzedni, przy czym każdy nowowzniesiony pierścień oraz wszystkie znajdujące się pod nim pozostają w trwałej równowadze bez żadnego dodatkowego podparcia, niezależnie od tego, jaka część czaszy jeszcze nie została wykonana.

Ta okoliczność ogromnie upraszcza wykonanie, gdyż krążyny są tu potrzebne jedynie do nadania kształtu powierzchni podniebiennej i do dźwigania co najwyżej ciężaru jednego tylko pierścienia do chwili, póki ostatni kamień nie zostanie w nim ułożony. Warunkiem statycznym podpór jest tu głównie ich wystarczająca wytrzymałość na siły poziome, jakie mogą powstać od kopuły (segregator aktów prawnych). Przy dużym kącie środkowym (w przekroju pionowym kopuły) należy również zabezpieczyć dolne pierścienie przed rozciąganiem, jakie może się w nich pojawić.

Wymienione wyżej dwie zalety kopuł znane były już starożytnym Rzymianom, którzy umieli stosować sklepienia kopulaste do przykrycia bardzo nawet znacznych rozpiętości. Na wyróżnienie zasługuje monumentalna budowla „Panteon44 wzniesiona przez M. Agryppę w I wieku naszej ery jako świątynia wszystkich bogów.

Budowla ta będąca najwspanialszym dziełem sztuki rzymskiej przykryta jest kopułą, której rozpiętość równa wysokości wynosi 43,4 m. W szczycie kopuły mieści się okrągły otwór o średnicy 9 m, dający znakomite oświetlenie wnętrza (promocja 3 w 1).