Maszyna probiercza
Inne maszyny, np. już pięciotonowa maszyna probiercza, pozwalają na stosowanie próbek o większych wymiarach i innych, zmiennych odległościach podpór (program uprawnienia budowlane na komputer).
Norma niemiecka przewiduje próbki o wymiarach przekroju co najmniej 2X2 cm, zalecając stosowanie próbek o wymiarach 3 X 3 cm do 4 x 4 cm (program uprawnienia budowlane na ANDROID).
Całkowita długość próbki ma wynosić 18 h, a rozstaw podpór najmniej 15 h. Normy amerykańskie (USA) i angielskie stosują próbki (o wymiarach 2″ x 2″ x 30″ (5 x 5 x 76 cm), przy rozstawie podpór l = 28″ (71 cm), czyli l/h = 14. Szwecja i Czechosłowacja stosują próbki 5 x 5 x75 cm, przy rozstawie podpór l = 70 cm (l/h - 14). Szwajcaria stosuje próbki o wymiarach 10 X 10 X 180 cm, l = 150 cm.
Przy badaniu drewna w naturalnych wymiarach pożądany jest rozstaw podpór (uprawnienia budowlane).
Przeznaczone do badania próbki należy wyrabiać tak, aby słoje roczne przebiegały równolegle do jednej z bocznych ścian. Próbki małe. wyrabiane z drewna bez wad dają wyniki wyższe niż próbki duże, a zwłaszcza belki budowlane w oryginalnych wymiarach, z normalnym zespołem wad dopuszczalnych w tarcicy budowlanej. Dlatego też dla celów budowlanych pożądane jest równoległe prowadzenie badań na małych próbkach bez wad oraz na elementach o normalnej wielkości i stosowanych w praktyce wymiarach.
Próbki małe można stosować w dużej liczbie, natomiast próbki wielkowymiarowe muszą być, ze względu na oszczędność materiału, rozchodowane oględnie. Próbki małe powinny być wyrobione z dokładnością 1 mm. Ich wilgotność w chwili badania powinna być zbliżona do 15% i zamykać się w granicach 10-20%. Przed wykonaniem próby należy zmierzyć wymiary przekroju środkowego w kierunku promieniowym (b) i w kierunku stycznym (h) z dokładnością 0,01 cm (program egzamin ustny).
Przebieg badania
Przy badaniu próbek małych próbkę umieszcza się na podporach maszyny probierczej rozstawionych symetrycznie względem napory; rozstaw podpór wynosi l = 240 mm. Napora i podpory powinny mieć zaokrąglenie o promieniu krzywizny r = 15 mm. Próbkę obciąża się siłą skupioną, działającą w środku długości próbki prostopadle do przekroju promieniowego (opinie o programie).
Przy obciążeniu w kierunku prostopadłym do przekroju stycznego lub przy badaniu próbek o diagonalnym układzie słoi należy to wyraźnie zaznaczyć w protokołach badania; w każdym razie przy badaniu danej serii próbek nie można mieszać w dowolny sposób próbek o niejednolitym układzie słoi i nie można zmieniać kierunku obciążenia. Badanie przeprowadza się przy nastawieniu siłomierza na 400 kG lub zbliżonym do 400 kG (segregator aktów prawnych). W myśl przyjętych w Polsce przepisów przyrost obciążenia powinien się zamykać w granicach 120 do 180 kG/min na całą próbkę, czyli 30 do 45 kG/cm2 i minutę. Norma radziecka przewiduje obciążanie z prędkością 500 ± 20% kG/min i próbkę, czyli 125 kG/cm2 i minutę. Normy niemieckie ustalają prędkość obciążania na 400 do 500 kG/cm2 i min, francuskie 270-540 kG/cm2 i min, czechosłowackie 300 ± 25%, szwajcarskie 15 kG/cm2 i min. Normy amerykańskie i angielskie ustalają, że przyrost obciążenia powinien odpowiadać przyrostowi ugięcia 0,1″ ± 25% (około 2,5 mm) na min. Przytoczone liczby są dowodem nie uzgodnionych poglądów co do wpływu prędkości obciążenia próbek na wyniki badania (promocja 3 w 1)..
Następstwem działania siły zginającej jest odkształcenie w postaci ugięcia; wielkość strzałki ugięcia jest zależna od wielkości siły zginającej, od rozstawu podpór oraz od jakości materiału. Wstępne objawy zniszczenia występują w postaci sfałdowania górnej, ściskanej części próbki; ostateczne zniszczenie następuje w zwróconej ku dołowi, rozciąganej strefie próbki w postaci rozciągnięcia, rozerwania lub odpryśnięcia zewnętrznych włókien na skutek przekroczenia wytrzymałości na rozciąganie. Następstwem tych zjawisk jest złamanie próbki.
