Materiał ksiąg żuławskich

Materiał ksiąg żuławskich dostarcza jednak nieco więcej informacji w kwestii sprawowania na terenie Żuław funkcji administracyjnych z ramienia Rady. Jeszcze w końcu XVI w., za administracji burmistrza Jerzego Rosenberga, wymienieni są prócz niego dwaj rajcy i kamlarze zarazem: Barthel Brandt i Jakub Schelle. Wszyscy trzej nazywani są jednakowo „panami żuławskimi (program uprawnienia budowlane na komputer). Dopiero od 1590 r. burmistrz Rosenberg nazywany jest zarządcą urzędu żuławskiego, jakkolwiek wszyscy trzej nadal określani są deputowanymi żuławskimi. Dla okresu sprawowania funkcji burmistrza urzędującego przez Jana von der Linde, a więc za lata 1592-1619, mamy roczne wykazy imienne rajców - pomocników w zarządzie Żuław (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Chociaż tytulatura nasuwa wnioski, że sprawowali oni swą władzę kolegialnie, sentencje wyroków ogłasza burmistrz, i to nieraz w pierwszej osobie. O ile wyręcza go w tym rajca, jak w 1596 r. Michał Rogge, to zaznacza się, że dzieje się to pod nieobecność burmistrza. W dalszych latach XVII w. rzadziej występują współpracownicy zarządcy Żuław, częściej natomiast spotyka się różnorodne określenia samego urzędu (uprawnienia budowlane). Bywają jednak lata, kiedy zarządcami Żuław są rajcy. I tak w 1618 r. funkcję tę pełnił czasowo rajca Salomon Brandt, a w latach 1629-1630 - burgrabia królewski Tiedeman Giese, który w 1636 r. wymieniony był też jako Coadiutor. W 1620 r. burmistrz Jan Speimann nazywany był regentem żuławskim (program egzamin ustny).

Utrzymanie wałów

Sam urząd nosił różnorodne określenia, a wydaje się, że w XVII w. uległ rozbudowie. Spotyka się woźnych, jak również pisarzy-sekretarzy. W trzydziestych latach XVII w. wymieniany był specjalny instygator dla Żuław Gdańskich. W latach 1631-1633 był nim Leonard Koncke, a w latach 1634-1635 Jan von Gellern (opinie o programie).

Lokalny samorząd wiejski Żuław Gdańskich, wytworzony w ciągu wieków, w XVII w. składał się z trzech stopni. Na czele tego samorządu znajdowała się funkcja zarządcy wałów (Teichgraber, Teichgraf). Niższy szczebel stanowili przysiężni wałowi (Teichgeschworenen), a najniższy tworzyli przysiężni kanałów. Przysiężnych wałowych było 5, przysiężnych kanałów wybierano w liczbie 12, po czterech z każdego kwartału. Chociaż zarządca wałów i przysiężni wałowi reprezentowali mieszkańców Żuław Gdańskich, to jednak składali przysięgę przed burmistrzem zarządzającym Żuławami (segregator aktów prawnych).

Reprezentanci Żuław sprawowali swe funkcje przez wiele lat, zarządca wałów przejść musiał chyba przez niższe szczeble struktury samorządu żuławskiego. Taki wniosek nasuwa się po stwierdzeniu, że zarówno zarządca wałów Michał Knacke, który występuje jako pełniący tę funkcję w latach 1618-1632, jak też Jerzy Worau (Wuraw), występujący jako zarządca wałów w latach 1633-1645, byli uprzednio przysiężnymi niższego rzędu. Knacke, jak sam wspomina, był przysiężnym kanałów za czasów burmistrza Jana von der Linde, a Worau był przysiężnym wałowym. Trudno dokładnie określić kompetencje zarządcy wałów, skoro był on reprezentantem mieszkańców Żuław i jako taki występował we wszystkich sprawach ich dotyczących. Wydaje się jednak, że zarządca wałów sam rozstrzygał mniej ważne kwestie, zlecane mu przez burmistrza (promocja 3 w 1).

W tym więc wypadku był on pomocnikiem burmistrza administrującego Żuławami. Przysiężni wałowi, zajmujący się - jak sama ich nazwa wskazuje - wszystkimi sprawami związanymi z utrzymaniem wałów, nie ograniczali tylko do tego swojej działalności. Uczestniczyli także w innych sprawach dotyczących całych Żuław, jak na przykład ustalanie cen piwa w 1618 r. czy wykonywanie pańszczyzny ręcznej należnej folwarkowi w Grabinach w 1619 r., kiedy to przysiężni wałowi wraz z zarządcą wałów byli pozwani w imieniu całych Żuław.