Mieszczanie gdańscy

We wsiach wolnych rzadko zdarzała się taka sytuacja, bo dwu sołtysów spotykamy tylko w Bogatce, Lędowie i prawdopodobnie Wiślince. W tej kwestii nie dziwi decyzja Rady z 1636 r., w myśl której do funkcji przysiężnych powoływani być mieli jedynie sołtysi. We wsiach pańszczyźnianych często spotyka się sołtysów będących zarazem przysiężnymi oraz zwykłych sołtysów. Ci ostatni chyba pełnili wówczas lokalną funkcję we wsi (program uprawnienia budowlane na komputer).

Wydaje się, że we wsiach pańszczyźnianych częściej występowały sołectwa dziedziczne i sołtysi z tych wsi pełnili swe funkcje przez wiele lat. We wsiach wolnych było różnie, przeważały jednak wsie, gdzie sołtys był obierany na roczne lub kilkuletnie kadencje. Obsadzanie funkcji sołtysów wywoływało jednak w tych wsiach spory. Mieszczanie gdańscy posiadający ziemię w tych wsiach, powołując się na dokumenty otrzymane w XVI w. od Rady oraz na wilkierze owych wsi uważali, że mają prawo prezenty na to stanowisko, a w praktyce nieraz mianowali sołtysów bez porozumienia się z ludnością wsi (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Najczęściej wsie wolne były w ręku kilku mieszczan i wówczas prawo prezenty czy obowiązek powołania sołtysa przechodził koleją, jak to było w Bystrej i Lędowie, gdzie na sześciu oddzielnych działach własnościowych spoczywał obowiązek powoływania kolejno sołtysa na pięcioletnie kadencje (uprawnienia budowlane). Nie wszyscy mieszczanie przywiązywali do sprawy obsadzania stanowiska sołtysa większe znaczenie. Bywały wypadki, jak w Lędowie, kiedy burmistrz musiał przypominać właścicielce działu, że na nią jest kolej w tym roku obsadzenia stanowiska sołtysa. Są jednak wśród wsi wolnych i takie, jak Szerzawa, gdzie sołtysi sprawowali swój urząd przez wiele lat, tak jak to bywało we wsiach z sołectwami dziedzicznymi (program egzamin ustny).

Złożenie przysięgi

W Błotniku, Bogatce i Wiślince samorząd wiejski zmieniany był corocznie. Wróblewo zmieniało sołtysa co 2 lata. Wilkierze ze wsi wolnych zastrzegają, że sołtysem nie może być żaden rządca czy ekonom, będący na służbie u mieszczanina, jako człowiek nie osiadły (opinie o programie). Nowi sołtysi, jak również pozostali ławnicy i rajcy wiejscy, zatwierdzani byli przez burmistrza i składali mu przysięgę. Odmowa przyjęcia funkcji i złożenia przysięgi grozić mogła surowymi konsekwencjami z wypędzeniem z terenu posiadłości miejskich włącznie. Mieszkańcy Wiślinki protestowali w 1630 r. przeciwko narzucaniu im sołtysa mianowanego właściwie przez ich pana, mieszczanina gdańskiego, Michała Wiedera. Chłopi powoływali się na wilkierz z 1601 r., natomiast Wieder odwoływał się do przywileju, w myśl którego utworzenie samorządu wiejskiego z sołtysem należeć miało do właścicieli czterech części Wiślinki (segregator aktów prawnych).

Wydaje się, że kamieniem obrazy było to, że Wieder nie tylko sam, poza plecami wszystkich mieszkańców, zdecydował o tym, kto ma być sołtysem, lecz ponadto mianował nim swego ekonoma i szybko przeprowadził jego zaprzysiężenie. Burmistrz w sprawie obsadzenia urzędu sołtysa przyznał rację Wiederowi; nie był jednak zdecydowany co do obsadzenia funkcji ławników i desygnowania ekonoma na stanowisko sołtysa. Ponieważ wszyscy już złożyli przysięgę, postanowił, że tym razem wszystko pozostanie bez zmian do następnego wyboru (promocja 3 w 1).

Nie wiemy dokładnie, jak było dalej, w każdym razie w 1639 r. chłopi z Wiślinki znowu skarżyli się na mianowanie zatrudnionego przez Wiedera ekonoma ich sołtysem. Podobnie jak poprzednio, burmistrz przyznał rację chłopom i zapewnił, że odtąd będą przestrzegane postanowienia wilkierza i żaden ekonom nie będzie mógł zostać sołtysem. Tymczasem jednak wszystko znów pozostało po staremu, tylko chłopi poprosili o odpis tego postanowienia, aby mieć je na przyszłość.