Minerały bardzo miękkie

Przy seryjnym wydzielaniu kamieni szlachetnych (np. szafirów lub rubinów) z piasków używa się zestawu złożonego z kilkunastu lub nawet kilkudziesięciu lejków, dzięki czemu można równocześnie badać większą liczbę próbek.
Z wektorowych własności minerałów, szczególnie kamieni szlachetnych, najważniejsza jest twardość (program uprawnienia budowlane na komputer).

Jest to opór, jaki stawiają minerały przy próbach ich zarysowania lub ścierania. Znane są minerały bardzo miękkie, które dadzą się zarysować paznokciem lub drewienkiem zapałki; minerały średnio twarde, które i łatwością można zarysować ostrzem scyzoryka, wreszcie minerały twarde, których nie można zarysować scyzorykiem, a niekiedy nawet bardzo twarde, rysujące szkło. Twardość jest ważną własnością, która pozwala na rozpoznawanie i odróżnianie minerałów o podobnym wyglądzie (program uprawnienia budowlane na ANDROID).
W celu łatwego i szybkiego określenia twardości wprowadzono umowną skalę twardości złożoną z 10 minerałów, zwaną skalą Hohsa. Minerały wyraźnie różniące się twardością ułożone są w ten sposób, że im twardszy minerał, tym dalsze miejsce zajmuje w skali twardości: 1 - talk, 2 - gips, 3 - kalcyt, 4 - Euoryt, 5 - apatyt, 6 - ortoklaz, 7 - kwarc, 8 - topaz, 9 - korund, 10 - diament.
Minerały o tej samej twardości rysują się wzajemnie (chociaż następuje to niełatwo) (uprawnienia budowlane).

Jeżeli zatem badany minerał rysuje ortoklaz, który w skali Mohsa jest minerałem wzorcowym o twardości 6, a równocześnie sam może być przez ortoklaz zarysowany, znaczy to, że oba minerały mają tę samą twardość, czyli że badany minerał ma twardość 6. Jeżeli badany minerał ma twardość pośrednią między dwoma minerałami kolejno po sobie następującymi w skali twardości, określa się ją liczbą całkowitą odnoszącą się do bardziej miękkiego minerału w skali, z dodatkiem ułamka o wartości pół stopnia, np. 7,5 lub 71/2 (program egzamin ustny).

Zarysowanie minerału

Należy pamiętać, że skala twardości Mohsa jest tylko względną skalą jakościową, tzn. że minerał, którego twardość oznacza się liczbą 2, wcale nie jest 2 razy twardszy od minerału, którego twardość w skali Mohsa oznacza się liczbą 1. Podobnie ortoklaz nie jest 6 razy twardszy od talku lub 2 razy twardszy od kalcytu (opinie o programie). W rzeczywistości różnice twardości poszczególnych minerałów w skali twardości są rozmaite, w niektórych pozycjach wiele (nieraz kilkadziesiąt lub kilkaset) razy wyższe od twardości minerału poprzedzającego. Do dokładnego ilościowego pomiaru twardości służą przyrządy zwane twardościomierzami używane do specjalnych tylko celów. Zarysowanie minerału stalowym lub diamentowym rylcem następuje w zależności od obciążenia, którego wielkość jest miarą twardości.

Z dokładnych ilościowych pomiarów twardości wynika, że własność ta jest własnością wektorową, tzn. zależną od kierunku. Różnice jednak twardości tego samego materiału są zwykle tak nieznaczne, że można je pominąć. Mogą one jednak mieć niekiedy pewne znaczenie, np. przy szlifowaniu dużych diamentów (segregator aktów prawnych). Ponieważ w pewnych kierunkach twardość diamentów jest większa, a w innych mniejsza, szlifując je proszkiem diamentowym można zarysować gładką już powierzchnię kamienia. Dlatego duże, bardzo kosztowne kamienie trzeba szlifować bardzo ostrożnie, po uprzednim określeniu kierunku, w którym szlifowanie nie spowoduje uszkodzenia gładkiej powierzchni.

Większość kamieni szlachetnych jest twardsza od kwarcu, Niekiedy jednak do celów zdobniczych używa się minerałów o twardości niższej niż kwarcu, charakteryzujących się piękny barwą i silnym połyskiem. Kamienie o niższej twardości nazywane są często kamieniami półszlachetnymi (promocja 3 w 1).