Naruszanie zakazów

Uroczystości rodzinne we wsiach żuławskich nie mogły się obejść bez muzyki. Początkowo jednak obsługa muzyczna różnego rodzaju zabaw i przyjęć towarzyskich zastrzeżona była na Żuławach Gdańskich wyłącznie dla muzyków cechowych z Gdańska (program uprawnienia budowlane na komputer). Wydaje się, że wyegzekwowanie tego było niezmiernie trudne. Domorośli muzycy byli bowiem w każdej wsi, a z pewnością w każdej miejscowości kościelnej, gdzie był organista lub nauczyciel pełniący nieraz jednocześnie funkcję organisty. Informacje o zamierzeniach Żuławian dochodziły jednak do czynników oficjalnych dość szybko, skoro znajdujemy w źródłach przestrogę wystosowaną imiennie do Jana Schlichtinga z Suchego Dębu, aby nie ważył się angażować pozacechowych muzyków do grania na projektowanym weselu. Zakazy odnoszące się do całych Żuław ponawiane były dość regularnie co jakiś czas (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Widzimy tu jednak stopniowe odstępowanie od totalnego zakazu pierwotnego. Najpierw w 1631 r. zezwolono na chrzcinach grywać muzykantom miejscowym, następnie od 1637 r. zezwolono miejscowym nauczycielom i organistom grywać na ślubach, ograniczając jedynie ich działalność do obsługi własnej parafii (uprawnienia budowlane). Tępiono jednak nadal grajków wędrownych Naruszanie zakazów groziło karą pieniężną, zabraniem instrumentów muzycznych, a nawet więzieniem. Do uświetniania i obsługi chłopskich wesel i zabaw dopuszczano tylko określone instrumenty, tradycyjnie należące do kapeli wiejskich. Przeważały w nich instrumenty smyczkowe, wyłączone zaś były instrumenty dęte, a szczególnie trąbki. Te ostatnie zastrzeżone były tylko dla szlachty i nie wolno ich było używać na uroczystościach wiejskich (program egzamin ustny).

Kary grzywne

Po pobieżnym nawet poznaniu poziomu życia chłopów żuławskich nie zdziwią nas zbytnio przykłady naruszania rozporządzeń normujących urządzanie uroczystości rodzinnych. Jest ich mało, ale rzucają one nieco światła na sytuację majątkową chłopów żuławskich oraz ich możliwości finansowe. W 1594 r. w Cedrach Wielkich ukarano gospodarza, który urządzając zaręczyny swojej córce przekroczył prawie aż czterokrotnie liczbę gości dozwoloną przez rozporządzenie (opinie o programie). Nie mamy więcej przykładów tego rodzaju wykroczeń, co chyba wynika tylko z niedokładności źródeł. Dysponujemy dopiero opisem wesela urządzonego przez młodego Michała Bewersteina (Bibersteina) w Krzywym Kole w 1700 r.

Relacja o tym wydarzeniu trafiła do zapisków prywatnych, ponieważ było to wydarzenie niezwykłe, tak ze względu na rozmach, z jakim wesele to zorganizowano, jak również na to, że pogwałcił on wszelkie chyba zakazy władz miejskich naraz. Jesteśmy w posiadaniu zestawienia wszelkich produktów zakupionych na to wesele. Na przyjęcie zużyto więc: 45 funtów korzeni i przypraw, 15 kamieni ryżu, 12 kamieni śliwek, 5 wołów, 115 cieląt, 45 jagniąt, 100 par kapłonów, 145 par gołębi, 60 zajęcy, 55 świń, 600 karpi (10 kóp), łaszt pszenicy i 2 łaszty żyta na sam chleb, 16 fas wismarskiego piwa, 10 beczek piwa elbląskiego, 36 beczek piwa gdańskiego, 4 oksefty francuskiego wina (segregator aktów prawnych).

Do tego na ciastka i słodycze wydano 344 floreny, a 20 muzykantów otrzymało honorarium 300 florenów. Na końcu, jakby nie starczyło tego wszystkiego, doliczono jeszcze 50 cieląt. W sumie wydatkowano 6034 floreny i 15 groszy. Nie liczono wcale masła, owsa, słoniny, sieczki, mleka i innych drobiazgów. Nie koniec na tym. Wesele to zaczął młody Bewerstein we wtorek przed Środą Popielcową (promocja 3 w 1). Widocznie przeciągnęło się ono nieco i skończyło się już w poście. Za to chyba, jak i za inne przekroczenia, bo trzeba wiedzieć jeszcze, że gości było 455 par (!), zapłacić musiał dodatkowo 1000 grzywien kary.