Nowe źródła

W teologii Bultmanna chodziło także o egzystencjalną interpretację źródeł. Poglądy Heideggera i Bultmanna w warstwie filozoficznej okazywały się zbieżne, a wpływ na poglądy Jonasa tym większy. Ważnym czynnikiem w pracach Jonasa nad gnozą było odkrycie nowych tekstów źródłowych, to jest oryginalnych utworów gnostyckich z biblioteki koptyjskiej z Nag Hammadi. Badania nad gnozą Jonas rozpoczął przed wojną, bibliotekę odkryto w 1945 roku. a zaczęto udostępniać dopiero w latach sześćdziesiątych (program uprawnienia budowlane na komputer).

Jonas uwzględnił nowe źródła jakby wtórnie, w postaci uzupełnień, dodatkowych rozdziałów czy epilogów (por. w Religii gnozy - System Apokryfu Jana jako apendyks do rozdziału 8; rozdział 12: Nowe odkrycia). Podobnie rzecz ma się z pierwszym dziełem Jonasa Gnosis und spatantiker Geist - w powojennym wydaniu Jonas uwzględnił nowe odkrycia drugorzędnie. Oznacza to jednak, że studium gnozy przeprowadził przede wszystkim wykorzystując źródła znane przed odkryciem z Nag Hammadi, wśród nich najbardziej polemistów antygnos- tyckich, Ojców Kościoła. W tekstach z Nag Hammadi znajdował znakomite potwierdzenie swoich rozwiązań i komentarzy (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Przejdźmy jednak do Religii gnozy. Jonas starał się w swej pracy określić gnozę typologicznie i historycznie. W polskiej terminologii określeniu typologicznemu odpowiada termin gnoza, natomiast historycznemu - termin gnostycyzm. Inaczej mówiąc, historyczną formą gnozy w II i III wieku po Chrystusie był gnostycyzm. Jonas operujący terminologią wywodzącą się ze zwyczajów niemieckich (oryginał książki jest angielski!) wyjaśnia termin gnostyczny w tradycyjnym znaczeniu, herezjologicznym, stwierdzając za Ojcami Kościoła, że gnostycyzm jest herezją chrześcijańską (uprawnienia budowlane).

Tymi ustaleniami zajmował się Jonas stale. Na ważnym dla badań nad gnostycyzmem kongresie w Messynie w 1966 roku wygłosił referat poświęcony temu zagadnieniu. Szkoda, że polski wydawca nie poszedł za przykładem francuskiego, który przekład dzieła Jonasa uzupełnił o ten właśnie wykład. Dla historycznego opisu zjawiska gnozy ważne są źródła, które weźmie się pod uwagę. Z drugiej strony jednak, przyporządkowanie danych tekstów do źródeł gnostyckich zakłada wstępną ocenę ich wartości, a więc wstępne określenie, czym jest gnoza (program egzamin ustny).

Oryginalne ujęcie

Jonas zakłada istnienie takiej wstępnej definicji gnozy jako specjalnej wiedzy typu religijnego, objawionej wiedzy tajemnej mającej na celu zbawienie człowieka. Była to wiedza nie tyle informująca, powiadamiająca, ale wiedza formująca, która przywracała względnie przypominała o stanie pierwotnym człowieka, o jego przeznaczeniu. W konkretnych tekstach występowanie tego rodzaju wiedzy zbawczej miało kontury nieostre. W różnych utworach przybierało różne postacie. Jonas opisuje więc najpierw ogólnie literaturę gnostycką, w jej specyficznym wyrazie (część I: Literatura gnostycką - główne wierzenia, język symboliczny) (opinie o programie).

Najbardziej oryginalne ujęcie Jonasa znajdziemy w rozdziale trzecim Gnostycką obrazowość i język symboliczny. Przy omawianiu konkretnych systemów gnostyckich (część II) Jonas na pierwszy plan wysunął postać Szymona Maga, idąc za źródłami polemistów antygnostyckich. Jonas nie uwzględnił tu złożonego problemu istnienia tego rodzaju ugrupowania gnostyckiego. szymonian. Wiadomo, że Ojcowie Kościoła (Ireneusz z Lyonu) pragnęli udowodnić, że już apostołowie walczyli z gnostycyzmem i przytaczali na dowód postać Szymona Maga z Dziejów Apostolskich (segregator aktów prawnych).

Jednak dla współczesnych badaczy stanowi to osobny problem naukowy. Jonas zalicza do gnostyków również Marcjona, choć i w tej kwestii zdania współczesnych badaczy są podzielone. Marcjona z gnostykami łączyła krytyczna ocena Starego Testamentu i idei Boga Starego Przymierza. Brak natomiast w jego myśli typowej dla gnostyków mitologii. Jonas uznał również Pieśń o perle za tekst wyrażający myśli gnostyckie. opowiadając się tym samym za pomysłem religioznawcy G. Widengrena. który z tą pieśnią wiązał nadzieję odkrycia początku gnostycyzmu. Tymczasem zdania w tej materii są również podzielone i nie wszyscy badacze gnozy uważają ten utwór za gnostycki (promocja 3 w 1).