Nowy etap kształtowania śródmieścia

Nowy etap kształtowania śródmieścia stolicy przypadający na drugą połowę planu sześcioletniego był okresem dalszego rozwoju architektury stołecznej, odbywającego się w ostrej nieraz walce sprzeczności. Z jednej strony notujemy poważny wzrost zadań i duży wysiłek twórczy włożony przez autorów zabudowy centrum (program uprawnienia budowlane na komputer). Z drugiej strony daje się zauważyć zaskorupienie środowiska, korzystającego z pewnej wyłączności w kształtowaniu wielkich założeń śródmiejskich. Twórcza linia poszukiwań wszechstronnie humanistycznej architektury zostaje często zagubiona przez dążność do pokazowych, doraźnych efektów reprezentacyjnych. W części tylko zostało wyzyskane to, co stanowiło najcenniejszą wartość Pałacu Kultury i Nauki - zawarte w nim przesłanki urbanistyczne uformowania obszernego układu stołecznych założeń pełnych przestrzenności, zieleni i światła (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Korytarzowa, nieprzerwana zabudowa święci tryumfy w układzie terenów osi stanisławowskiej, a w niektórych koncepcjach ukształtowania całości śródmieścia doprowadza do wskrzeszenia obrazów miasta dziewiętnastowiecznego. W imię wypowiedzi elewacyjnej, kształtowanej często w duchu eklektycznej łatwizny - zaniedbana zostaje troska o pełnowartościowe rozwiązania użytkowe o wygody i Warunki bytu mieszkańców miasta. Chorobliwość tych zjawisk uwypukla się zwłaszcza na tle poważnego wzrostu programów inwestycji mieszkaniowych i dalszego wzrostu ciężaru gatunkowego budownictwa masowego w ogólnej puli budownictwa (uprawnienia budowlane).

W tych warunkach rozpowszechniające się za przykładem stołecznego budownictwa śródmiejskiego zjawiska fasadowości, zaniedbań użytkowych i przerostów zdobnictwa wchodzą w ostrą kolizję z osiągnięciem najbardziej pełnego efektu życiowego i ekonomicznego w budownictwie masowym, jego uprzemysłowienia oraz potanienia. Wobec tych zadań ujawnia się wiele błędów i jednostronności dotychczasowej walki z konstruktywizmem i funkcjonalizmem, błędów prowadzących do zaniedbań na odcinku postępu technicznego i rozwiązań użytkowych (program egzamin ustny).

Zjawiska fasadowości

Krytyka tych chorobliwych zjawisk nawiązuje częstokroć do oceny kierunku rozwojowego architektury polskiej w okresie planu 6-letniego. Spotykamy się niekiedy z twierdzeniem, że właśnie podwaliny tego kierunku, a szczególnie hasło nawiązania do dziedzictwa - doprowadziły do karygodnego zaniedbania walorów użytkowo-technicznych niektórych dzisiejszych rozwiązań (opinie o programie). Nie potwierdza tego jednak ani treść programowych wypowiedzi nowego kierunku (patrz zbiór 0 Polską architekturę socjalistycznej, ani jego praktyczny dorobek. Istotnie - zjawiska fasadowości i eklektyzmu będące odstępstwem od zasad realizmu socjalistycznego nic mogą przekreślić zdobyczy tego nurtu, m. in. również w zakresie urealnienia koncepcji architektonicznych i wydoskonalenia ich użytkowej strony (segregator aktów prawnych).

Właśnie w architekturze okresu planu 6-lctnicgo nastąpiło dojrzewanie form zabudowy miasta, opartych na realnych wskaźnikach wyzyskania terenów, rozmieszczenia usług oraz postulatach czytelnego układu kompozycyjnego - w odróżnieniu od „rozchełstanych“ konfiguracji poprzedniego okresu, krótkowzrocznie zagarniających pod ekstensywną zabudowę znaczne zainwestowane terytoria, tworzących wiele niezrozumiałych dziwactw i utrudniających orientację i życic mieszkańców (promocja 3 w 1). W tym okresie zerwano z szeregiem doktrynerskich konwenansów konstruktywizmu jak np. powszechnie stosowane poprzednio nadmierne przeszklenie wielkich ścian zabudowy, powodujące w naszym klimacie wielkie straty ciepła zimą, przegrzanie pomieszczeń latem a przy tym, jakże krępujące użytkowników, wystawionych nieprzerwanie na widok publiczny lub zmuszonych wewnątrz budynku stale patrzeć „pod światło” (antyfunkcjonalny efekt oświetlenia Centralnego Domu Towarowego ukształtowanego zgodnie z ultra-funkcjonalistyczną modą).