Objętościowy udział twardzieli

W tych warunkach nie można podać liczb dokładnie określających powierzchniowy czy też objętościowy udział twardzieli w pniach poszczególnych gatunków drzew, gdyż liczby te ulegają wahaniom w zależności od szeregu czynników.

Można podać jedynie liczby przybliżone, o charakterze orientacyjnym (program uprawnienia budowlane na komputer).
Objętościowy udział twardzieli w drewnie sosnowym w wieku około 100 lat zamyka się w przybliżonych granicach 30-50%, u modrzewia udział twardzieli wynosi już w młodym wieku około 75%, u 100-letniej hodowanej w Europie wejmutki około 65%, u jodły w wieku 60-150 lat 40-85%, średnio 60%.
Aby określić udział twardzieli w miąższości pnia, trzeba się oprzeć na odpowiednio zmodyfikowanej analizie pniowej. Rozmieszczenie twardzieli na poprzecznym i podłużnym przekroju pnia (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Z porównania tych wykresów wynika, że udział twardzieli u modrzewia jest znacznie większy niż u sosny.
Twardziel nie zabarwiona. W przeciwieństwie do drzew o zabarwionej twardzieli, jak np. dąb i sosna, u jodły i świerka twardziel nie wyróżnia się od otaczającego bielu wyraźną, określoną barwą; lekkie jedynie różnice barwy spowodowane są różnicami wilgotności, biel bowiem, spełniając funkcję przewodzenia wody, wykazuje znacznie większą wilgotność niż wewnętrzna strefa bardziej suchego drewna. Toteż w drewnie świeżo ściętego drzewa zaznacza się dość wyraźna różnica w barwie bielu i twardzieli (uprawnienia budowlane).

W poszczególnych jodłach i świerkach spotyka się w odziomkowych częściach pnia twardziel silnie nawodnioną o zawartości wody większej od sąsiedniego bielu. Wilgotność tych części twardzieli wynosi według badań Krzysika od 110-198%; według badań Janiczka - średnio 183%. Zjawisko to, określane w literaturze mianem mokrej twardzieli, jest omówione w rozdziale poświęconym wadom drewna (program egzamin ustny).

Drewno beztwardzielowe

Twardziel typu opisanego u jodły i świerka określa się mianem twardzieli nie zabarwionej. Malinowski, Obmiński i Sokołowski nazywają ją także jasną twardzielą; w leśnictwie i drzewnictwie nazwa ta się nie przyjęła. W innych językach, jak czeski, rosyjski i niemiecki, określa się ją nazwą dojrzałego drewna; Trendelenburg proponuje nazwę suchej twardzieli (opinie o programie).
Nie zabarwioną twardziel spotykamy także u niektórych gatunków twardzielowych o zabarwionej twardzieli. Jako przykład wymienić można jesion, u którego między przewodzącym wodę bielem obejmującym kilka do kilkunastu zewnętrznych słojów a zabarwioną twardzielą występuje szeroka strefa nie przewodzącego wody i nie zabarwionego drewna.

Granicę między bielem a nie zabarwioną twardzielą można poprowadzić tylko w stanie świeżym, po przeschnięciu obydwie strefy zlewają się w jedną całość, uważaną niekiedy mylnie za biel. Nie zabarwioną twardziel należy w danym wypadku uważać za pierwszą fazę w procesie twardzielowania; drugą z kolei fazę stanowi zamiana twardzieli nie zabarwionej na twardziel zabarwioną, która pojawia się u jesionu między 40 a 70 rokiem życia (segregator aktów prawnych).

Trzecią grupę drzew stanowią gatunki bez- twardzielowe lub bielaste, które cechuje brak wyraźnych różnic między drewnem środkowych i obwodowych części pnia. Przewodzenie wody odbywa się lub może się odbywać całą powierzchnią przekroju, jakkolwiek najsilniej występuje w obwodowych partiach bielu. Drewno strefy przy- rdzeniowej nie różni się od strefy obwodowej ani barwą, ani wyglądem zewnętrznym, wykazuje natomiast mniejszą wilgotność niż obwodowa strefa bielu. Znajduje to swe wytłumaczenie w tym, że w miarę wzrostu drzewa funkcja przewodzenia wody przesuwa się na zewnętrzne, młodsze warstwy drewna. Wobec tego środkowe warstwy drewna można określić mianem wewnętrznego, suchego bielu (promocja 3 w 1).

W normalnych warunkach wewnętrzny biel wody nie przewodzi lub przewodzi ją tylko w niewielkim stopniu, w razie jednak potrzeby lub w okresach największego nasilenia (okres wiosenny) może spełniać ponownie funkcje przewodzenia. Jak* przykład można wymienić gatunki takie, jak grab, jawor, brzoza, osika.