Ośrodek społeczny miasta

Myśl o lokalizacji centrum stolicy na przecięciu ulicy Marszałkowskiej z Osią Saską miała niewątpliwie poważne walory. Stwarzała możliwość wytworzenia dużego placu połączonego z wielką nowoczesną arterią śródmiejską. Główny gmach wraz ze swym placem miałby swą oś widokową - założenie saskie - najwspanialszy zespół reprezentacyjny historycznej Warszawy. Stara Oś Saska musiałaby ulec radykalnej przebudowie i rozbudowie; założenie to stałoby się głównym elementem śródmieścia Warszawy (program uprawnienia budowlane na komputer).

Trzeba jednak stwierdzić, że sprowadzenie centralnego założenia Warszawy do przebudowanej Osi Saskiej nie wytworzyłoby układu tak rozbudowanego programowo i przestrzennie, by mógł stać się istotnym ośrodkiem życiowym stolicy. Istotnie - możliwości rozwoju Osi Saskiej jako wielkiego założenia są ograniczone zarówno od wschodu, jak i od zachodu. Sam zespól, jako oś parkowo-placowa, nic zawiera w sobie zawiązków dużych rozgałęzień poprzecznych ani ukośnych (program uprawnienia budowlane na ANDROID). Oś Saska nie wiąże się dziś z ważnymi ośrodkami życiowymi miasta, które mogłyby rozbudować treść użytkową centralnego założenia; co więcej - leży ona nieco na uboczu od największej koncentracji ośrodków dyspozycji politycznej, gospodarczej i życia społeczno-kulturalnego, która historycznie skrystalizowała się wokół ulicy Marszałkowskiej (uprawnienia budowlane).

Przy przesunięciu centrum śródmieścia z terenów założeń zabytkowych na południe, ku skrzyżowaniu ulicy Marszałkowskiej z Alejami Jerozolimskimi, ośrodek społeczny miasta znalazłby się w jego życiowym i terytorialnym punkcie ciężkości. Plasując się na środku prostoliniowego centralnego odcinka Marszałkowskiej plac centralny znajduje oparcie w całym jej przebiegu, a poprzez ulicę Marszałkowską oraz wychodzące do niej arterie i osi poprzeczne wiąże się z ciągiem królewskim, ze Skarpą, z Wisłą (program egzamin ustny).

Plac reprezentacyjny

Niejedna oś, lecz wielość równoleżnikowych powiązań z rzeką, nie jedna perspektywa frontalna, lecz wielość i różnorodność aspektów widokowych centralnego placu i gmachu, nie jeden plac reprezentacyjny, lecz zespół placów bezpośrednio łączących się z sobą i z takimi ośrodkami życiowymi, jak Prezydium Stołecznej Rady Narodowej, Dworzec Centralny, jak stacja kolei podmiejskiej, Centralny Hotel Turystyczny i pałac Sportu - oto możliwości i wartości, których brak w koncepcji poprzedniej (opinie o programie).

Podejmując wraz z architektami i urbanistami Warszawy sugestię zlokalizowania Pałacu Kultury i Nauki na tych właśnie terenach - w powiązaniu ze skrzyżowaniem ulicy Marszałkowskiej i Alejami Jerozolimskimi - autorzy PKN tworzyli przesłanki do powstania na zdewastowanych przez wojnę obszarach założenia placowego o znacznym rozmachu przestrzennym, rozgałęziającego się poprzez czołowe arterie i osi miasta na znaczne jego tereny. Budowa Pałacu Kultury i Nauki w środku czworoboku: Marszałkowska, Marchlewskiego, Nowoświętokrzyska i Aleje Jerozolimskie przesądzała lokalizację centrum Warszawy w miejscu, skąd centrum to może okazać swój wpływ na miasto przez najważniejsze kanały urbanistyczne (segregator aktów prawnych).

Lokalizacja Pałacu Kultury i Nauki na terenach poza układem założeń historycznych bynajmniej nie wyklucza możliwości powiązania zespołu centralnego z obiektami zabytkowymi i nie narusza tradycji urbanistycznej rozwoju miasta. Trzeba przypomnieć, że koncepcja nowego przesunięcia ośrodka społecznego na zachód i na południe od zespołu założeń historycznych znajduje uzasadnienie w całym dotychczasowym rozwoju miasta (promocja 3 w 1). Centrum Warszawy przesunęło się już nie raz: z Rynku Staromiejskiego ku placowi Zamkowemu i Krakowskiemu Przedmieściu, a dalej ku placom Teatralnemu i Saskiemu, które w swoim czasie były ośrodkami społecznymi miasta. Usytuowanie PKN leży na przedłużeniu prostej dotychczasowych przemieszczeń. Fakt ten odczytujemy nie tylko z planu: w widokach z okien Rynku Staromiejskiego sylweta PKN wznosi się nad trójkątnym zarysem tympanonu Teatru Wielkiego.