Pojedynczy pentagon

Pojedynczy pentagon pomimo prostoty posługiwania się nim jest o tyle niewygodny w praktyce, że istnieje konieczność uprzedniego wyznaczenia punktu, z którego mamy wytyczyć prostopadłą do linii. Wady tej nie mają krzyże pentagonalne, czyli dwupentagony.

Węgielnice te składają się z dwu pentagonów umieszczonych w odpowiedniej obudowie jeden nad drugim (program uprawnienia budowlane na komputer). Węgielnica dwupentagonalna pozwala na równoczesne obserwowanie obu tyczek ustawionych na końcach danego odcinka, co może być dodatkowo wykorzystane do wyznaczenia punktów leżących na danej prostej. W chwili kiedy obrazy obu końcowych tyczek odcinka (jeden w dolnym, a drugi w górnym pentagonie) znajdują się jeden na przedłużeniu drugiego, węgielnica znajduje się w punkcie pośrednim leżącym na danej prostej i można ustawić trzecią tyczkę do wyznaczenia prostopadłej. Odwzorowanie na planie kąta, jaki tworzą ze sobą dwa określone kierunki w terenie, wymaga zmierzenia rzutu poziomego tego kąta (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Instrument przeznaczony do pomiaru rzutów poziomych kątów ma stałe (nie obracające się) koło poziome z naniesionym podziałem, zwane limbusem, część ruchomą wyznaczającą płaszczyznę pionową (kolimacyjną), którą można ustawiać w osi linii w terenie i tym samym rzutować tę linię na płaszczyznę limbusa, oraz urządzenie do wykonywania odczytów na limbusier W celu wykonania pomiaru kąta ustawia się instrument tak, aby środek limbusa znalazł się na linii pionowej przechodzącej przez wierzchołek kąta i aby płaszczyzna limbusa była w poziomie (uprawnienia budowlane). Mierząc kąt ABC ustawia się instrument tak, aby środek znalazł się nad punktem B i kolejno kierując część ruchomą instrumentu na punkty A i C, wykonuje się odpowiednie odczyty na limbusie.

Najbardziej rozpowszechnionym instrumentem do pomiaru kątów jest teodolit. Podstawowymi jego częściami są: 1 i m- b u s, którego obwód podzielony jest na równe części (stopnie, minuty), alidada i luneta.

Limbus. Na limbusie w celu wykonania odczytów umieszczone są urządzenia odczytowe. W położenie poziome limbus doprowadza się za pomocą libeli przez odpowiednie pokręcenie śrub nastawnych spodarki.
Oprócz limbusa, służącego do pomiaru kątów poziomych, w teodolicie przy lunecie jest koło pionowe do pomiaru kątów pionowych (program egzamin ustny).
W teodolitach obecnie używanych limbus wykonany jest ze szkła.

Limbusy

W teodolitach technicznych limbusy mają średnice 120-140 mm i wartość działki 30′ lub 20′, a w teodolitach dokładniejszych średnica wynosi 180-200 mm i więcej, a wartość działki 10′ lub 5′ (opinie o programie). Podział na limbusie nanosi się z bardzo dużą dokładnością, przy czym grubość kreski może wynosić 2 mikrometry. Opis skali wzrasta zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Do odnotowywania płaszczyzny kolimacyjnej (pionowej) na limbusie służy alidada. Konstrukcyjnie może to być krąg lub dwa wycinki kręgu. Oś obrotu alidady, wykonana w kształcie stożka ściętego, umieszczona jest w tulei osi limbusa i powinna się w niej lekko obracać. Aby zabezpieczyć skale limbusa i alidady przed uszkodzeniem i zanieczyszczeniem, umieszcza się je w specjalnej obudowie.

W teodolitach technicznych, do uzyskania dokładnego odczytu, na alidadzie umieszczone są noniusze (segregator aktów prawnych). Odczyty za ich pomocą wykonuje się następująco: widzimy, że zero alidady zatrzymało się pomiędzy 130 a 131 podziałki limbusa. Chcąc znaleźć długość łuku x szukamy tej kreski podziałki alidady, która pokrywa się z podziałką limbusa. W naszym wypadku trzecia, a przecież każda odpowiada 10′, więc x - 30′ i odczyt wynosi 130°30′. Jeżeli t = 1′, to numery kresek odpowiadają bezpośrednio liczbie minut, o które przesunęło się zero noniusza w odniesieniu do kreski limbusa.

Na noniuszach o dokładności 30″ naniesione są kreski dwojakiego rodzaju: długie i krótkie. Długie odpowiadają całym minutom, a krótkie 30″. Podczas pomiaru kątów poziomych przyjmuje się, że średni błąd odczytu równy jest połowie dokładności noniusza t. W nowoczesnych teodolitach technicznych noniusze są zastępowane mikroskopami kreskowymi lub skalowymi (promocja 3 w 1).

W polu widzenia mikroskopu kreskowego znajduje się kreska — indeks, określająca położenie zera alidady. Wykonując odczyt, obserwator oprócz kreski widzi skalę limbusa.