Postęp techniczny

W Anglii, Holandii, Francji oraz w Chinach wykonuje się z gruntu gliniastego (w postaci drobnych grudek) zmieszanego z cementem (w ilości około 10-15%) tzw. beton ziemny, z którego produkuje się bloki i cegły stosowane w budownictwie mieszkaniowym, w ścianach monolitycznych (program uprawnienia budowlane na komputer). Z betonu ziemnego wzniesiono wiele budynków mieszkalnych i gospodarczych, baraki dla wojska itd.
Na podstawie obserwacji w ciągu 30 lat stwierdzono, że elementy z betonu ziemnego wykazują dużą odporność na działania atmosferyczne; ściany wewnątrz pomieszczeń okazały się suche i ciepłe.

A w Polsce? Kapitalizm w Polsce przedwojennej, podporządkowując sobie działalność naukową, hamował postęp techniczny, a brak impulsu gospodarczego nie sprzyjał rozwojowi badań nad możliwością nowego zastosowania tradycyjnych materiałów. Nie prowadzono prawie badań betonu ziemnego i gliny stabilizowanej do celów drogowych (program uprawnienia budowlane na ANDROID). Skromne i nieliczne wypowiedzi postępowych inżynierów i naukowców starszego pokolenia ograniczały się do nieśmiałych twierdzeń, jak np., że 15% dodatku gliny do cementu powoduje wzrost wytrzymałości betonu na ściskanie. Były nawet odosobnione wypadki (przy chronicznie słabym ruchu budowlanym) przeciwstawienia się niektórych nowatorów przesądom, iż gliny nie należy łączyć z cementem. I tak np. w 1908 r. zastosowano dodatek gliny do cementu przy uszczelnianiu grodzy przy budowie mostu pod Trembowlą, w 1921 r. - przy wykonywaniu tynków’ w Brześciu nad Bugiem, w 1926 r. - przy budowie zbiorników na wodę w Starachowicach itd.

W Polsce dopiero po wyzwoleniu i objęciu władzy przez klasę robotniczą stworzone zostały warunki nieograniczonego rozwoju nauki i postępu technicznego, związanego z aktualnymi potrzebami gospodarczymi (uprawnienia budowlane).
Przed wojną, na jednej z budów w Warszawie w związku z okresowym brakiem dostawy piasku (znaczne podniesienie się poziomu wody uniemożliwiło wydobycie go z dna Wisły) współautor niniejszej pracy, inż. L. Lipowski spróbował wykonać zaprawę cementowo-glinianą, używając zamiast piasku gliny z wykopu.

Postać zawiesiny

Pierwsze próby nie wypadły dobrze. Zaprawa nie była jednolita, kruszyła się. Jak się potem okazało, glina nie była rozdrobniona do miałkości cementu i dlatego nie mogła dokładnie przemieszać się z cementem (program egzamin ustny). Dalsze próby wypadły lepiej, gdyż w celu dokładnego przemieszania gliny z cementem użyto gliny nie jak poprzednio w postaci drobnych grudek, lecz w postaci zawiesiny, którą dokładnie zmieszano z cementem. W rezultacie otrzymano zaprawę jednorodną, która wykazała znaczną przyczepność do cegły i twardniała szybciej od zapraw tradycyjnych.

Oczywiście eksperyment ten wykonany był w tajemnicy przed nadzorem budowlanym, gdyż dawne przepisy zabraniały użycia dodatku gliny do cementu, a nowatorstwo nie było chętnie widziane (opinie o programie).
Po wojnie inż. L. Lipowski prowadząc dalsze doświadczenia w tym kierunku rozszerzył możliwości wykorzystania elementów wyprodukowanych z tworzyw cementowo-glinianych i po otrzymaniu pozytywnych wyników przedstawił je władzom budowlanym; które poleciły przeprowadzić systematyczne badania. Otrzymane pozytywne wyniki spowodowały zasadniczy zwrot w poglądach na przydatność gliny do zapraw cementowych (segregator aktów prawnych).
Okazało się, że masy cementowo-gliniane mogą być używane nie tylko jako spoiwo, lecz również jako materiał do wyrobu elementów konstrukcyjnych.

W tworzywach cementowo-glinianych nie traktuje się gliny wyłącznie jako dodatku zastępującego część cementu, który powoduje jakby stabilizację gliny, lecz jako składnik, wchodzący w bliżej dotychczas nie zbadane reakcje fizykochemiczne z cementem, w wyniku których powstaje jednorodny materiał, nazwany tworzywem cementowo-glinianym. Tworzywo to wykazuje szereg własności technicznych, przydatnych dla budownictwa, dzięki czemu powstały duże możliwości wykorzystania tego materiału.

W okresie powojennym po raz pierwszy wyprodukowano w Polsce elementy z tworzyw cementowo-glinianych, jak mewy palne cegły i dachówki, a nawet całe domki, przy wykonywaniu których dodawano do cementu w dużym stosunku miejscową glinę. W latach 1949-1950 zbudowano domki (Osiedle Ursynów) przy zastosowaniu zapraw i wypraw oraz cegieł i pustaków z tworzyw cementowo-glinianych (promocja 3 w 1).