Powrót do stanu poprzedniego lub nakaz rozbiórki

W przypadku, gdy dany obiekt został wybudowany niezgodnie z prawem, organ nadzoru budowlanego jest uprawniony do nakazania rozbiórki tego obiektu (program na komputer). W przypadku, gdy organ decyzji o rozbiórce nie wyda, to wydaje on postanowienie, na mocy którego należy wstrzymać prowadzone roboty budowlane. Według artykułu 50 ust. 1 prawa budowlanego postanowienie dotyczące wstrzymania prowadzenia prac budowlanych dotyczy robót, które wykonywane są:
• bez wymaganego zgłoszenia lub pozwolenia na budowę,
• w sposób, który może być przyczyną zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia,
• w sposób powodujący zagrożenie środowiska,
• w sposób odbiegający istotnie od ustaleń oraz warunków, które określone są np. w projekcie budowlanym lub pozwoleniu na budowę (program na telefon).

Doprowadzenie obiektu do poprzedniego stanu

Zgodnie z artykułem 51 ust. 1 pkt. 1 prawa budowlanego na 2 miesiące od wydania postanowienia o wstrzymaniu prac budowlanych, organ nadzoru budowlanego wydaje decyzję nakazującą:
• zaniechanie prowadzenia dalszych prac budowlanych,
• doprowadzenie obiektu do poprzedniego stanu,
• rozbiórkę części lub całości obiektu budowlanego (program na egzamin ustny).
Co ważne, nakazanie zaniechania prowadzenia dalszych robót budowlanych nie wynika z woli organu nadzoru budowlanego lecz z obowiązujących przepisów (promocja 3 w 1). Kwestie zawarte w artykule 51 ust. 1 pkt. 1 prawa budowlanego zostały podjęte i rozpatrzone przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku (segregator). W wyroku, który zapadł 18 października 2018 roku orzeczono, iż wymieniony przepis obejmuje te roboty budowlane, które nie mogą być zalegalizowane. Oznacza to m.in. takie sytuacje, w których prawo zostało naruszone w taki sposób, że usunięcie tego naruszenia jest niemożliwe.
W wyroku sądu zaznaczono, że „nakaz rozbiórki lub doprowadzenie do stanu poprzedniego jest rozwiązaniem ostatecznym, które stosuje się gdy nawet wykonanie dodatkowych czynności nie umożliwi doprowadzenia obiektu do stanu zgodnego z prawem”. Wydanie nakazu rozbiórki jest decyzją ostateczną, która powinna być podejmowana ostrożnie (opinie).