Pumeks hutniczy

Pumeks hutniczy jest to lekkie kruszywo otrzymywane przez spienianie płynnego żużla wielkopiecowego. Istota procesu spieniania polega na możliwie szybkim schłodzeniu gorącego żużla (o temp. 1400-1450°C) ograniczoną ilością wody.
Określenie obecności węgla pęczniejącego metodą sorpcji błękitu metylenowego (program uprawnienia budowlane na komputer).

Badanie polega na zalewaniu sproszkowanego żużla na okres 24 godzin roztworem o określonym stężeniu błękitu metylenowego. Ocena polega na porównaniu koloru roztworu z roztworem wzorcowym. Ze względu na wpływ pH roztworu oraz redukujące działanie H2S bardzo często następuje gwałtowne odbarwienie błękitu metylenowego spowodowane rozbiciem kompleksu barwnego a nie procesem absorpcji (program uprawnienia budowlane na ANDROID). Ten czynnik, jak i stwierdzone duże zdolności sorpcyjne skoksowanego węgla nie wykazującego zupełnie zmian objętościowych, czyni wielce problematycznym praktyczne zastosowanie omawianej metody.
Jako metody doraźne znajdują zastosowanie pomiary zmian objętościowych próbek żużlobetonowych (zazwyczaj beleczki lub czasem walce 0 16 mm zaformowane w pierścieniach o kształcie analogicznym jak pierścienie Le Chateliera) poddanych naparzaniu.

Bukowski podaje metodę określania obecności pęczniejącego węgla przez poddanie go, po uprzednim sproszkowaniu, działaniu pary wodnej przez okres 48 godzin i pomiarowi przyrostu ciężaru. Dla węgla trwałego przyrost ten nie może być większy niż 10%. Inny zalecany sposób polega na wydzielaniu węgla i (bez uprzedniego sproszkowania) zanurzeniu go na okres kilku dni w wodzie. Węgiel trwały nie powinien pęcznieć więcej niż 3% (liniowo). Prawidłowe przeprowadzenie samego pomiaru łączy się jednak z dużymi trudnościami natury technicznej (uwzględnienie płaszczyzny uławicenia, powierzchnie styku, dokładność odczytu itd.).
Wśród licznych publikacji zalecane są następujące metody uszlachetniania żużla paleniskowego (uprawnienia budowlane).
Metoda odsiewu - polegająca na odsiewaniu najdrobniejszych frakcji żużla ( < 4 mm) i zastąpieniu jej innym drobnym kruszywem pozbawionym szkodliwych zanieczyszczeń (np. żużlem granulowanym, pumeksem itp.).

Metoda nawilżania

Sposób ten daje wtedy dobre wyniki, gdy w odsiewanej frakcji występują znaczne zanieczyszczenia niespalonym węglem (program egzamin ustny). Mimo powszechnie ugruntowanego poglądu o występowaniu maksymalnych zanieczyszczeń w najdrobniejszych frakcjach zjawisko to nie jest regułą i zależy od indywidualnych warunków spalania (przeciążenie palenisk w godzinach szczytu, niewłaściwie dobrany asortyment węgla do rodzaju rusztu itp.).

Metoda nawilżania - polegająca na polewaniu żużla zwykłą lub lepiej wapienną wodą. Polewanie żużla rozłożonego w cienkich warstwach winno trwać co najmniej 6 tygodni. Pomijając ekonomiczną stronę i przydatność metody, brak jest doświadczalnego potwierdzenia jej skuteczności w warunkach przemysłowych (opinie o programie). Ewentualne korzystne efekty polegają na przyspieszeniu procesu pęcznienia niespalonego węgla. Ługowanie czy neutralizowanie związków siarki jest znikomo małe,
Metoda separacji magnetycznej - polegająca na oddzielaniu żużla od niespalonych części węgla na podstawie ich różnych własności magnetycznych. Metoda ta w praktyce nie zdała egzaminu, gdyż tylko niektóre spośród zawartych w żużlu tlenków żelaza wykazują własności magnetyczne (segregator aktów prawnych).
Metoda flotacji - polegająca na oddzielaniu niespalonego węgla od żużla na podstawie różnic ich ciężarów objętościowych.

Zaleca się stosowanie do tego celu wody z zawiesiną barytu, magnezytu lub gliny. Ze względu na znaczne różnice w ciężarze objętościowym żużla (ziarna o różnym stopniu zeszkliwienia, różnej porowatości i co najważniejsze różnym układzie porów) oraz ze względu na wysoki koszt, metoda nie znalazła praktycznego zastosowania.

Sposób ten dla celów odzysku węgla z łupków przywęglowych zastosowała z powodzeniem w skali przemysłowej polsko-węgierska firma Haldex. Metoda spiekania (aglomeracji)  polegająca na wykorzystaniu zawartych w żużlu niespalonych części węgla w celu ponownego przepalania (promocja 3 w 1).