Realizacja założenia saskiego

Realizacja założenia saskiego - założenia o rozmachu przestrzennym nieznanym dotychczas u nas, a rzadkim nawet w skali ogólnoeuropejskiej - przeciągnęła się na długie lata. Sam skup parcel trwał od r. 1713 do r. 1727. Wobec wyczerpania ogromnych sum na zakup terenów król musiał zrezygnować z budowy założenia pałacowego. Z konieczności wypadło zadowolić się rozbudową istniejącego pałacyku Morsztyna, a mianowicie rozszerzeniem centralnego korpusu i dodaniem bocznych. Dziedziniec pałacowy otoczony został początkowo zwyczajnym murem; później dopiero pojawiły się symetryczne korpusy służbowe. Tak więc nie doczekała się realizacji kompozycja trzech wnętrz podwórzowych, jak również pomnikowa kompozycja samego pałacu będąca przedmiotem dziesiątków wariantów projektowych (program uprawnienia budowlane na komputer).

Realizacja założenia zakończyła się w r. 1732 budową dwu rzędów koszar pułku Mirowskiego, które ujęły aleję doprowadzającą z zachodu do parku wzdłuż głównej jego osi. Kompozycja wyrosła do 1,5-kilomctrowego założenia. W układ Osi Saskiej wplata się w latach następnych szereg wybitnych dzieł architektonicznych. Należy do nich tzw. pałac Bruhlowski, przebudowany w latach 1756-1759 z istniejącego tu dawniej pałacu Ossolińskich i uzupełniający aż do ostatniej wojny wystrojem swego dziedzińca z piękną barokową bramą elewację placową pałacu Saskiego. Po wschodniej stronie Krakowskiego Przedmieścia na osi wylotu ulicy Królewskiej architekt Fontana ukończył w r. 1729 budowę wzmiankowanego już poprzednio kościoła Wizytek, który zamykając jedną z najważniejszych perspektyw założenia saskiego, wchodzi trwale w jego kompozycję (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Znamiona żywych powiązań

Wystarczy rzucić okiem na pierwsze plany Warszawy, na których znalazło się już założenie saskie, by uświadomić sobie ogromną rolę przeobrażającą tego zespołu w układzie ówczesnej stolicy. Na tle znacznie zmalałej już przedtem roli Starego Miasta, na tle rosnącego znaczenia Krakowskiego Przedmieścia, z którego najruchliwszą częścią związano reprezentacyjną Oś Saską, powstanie tego założenia wpływa decydująco na proces przesuwania się ośrodka życiowego miasta na południe, zaznaczając tę tendencję w kompozycji układu urbanistycznego. Nic mniej radykalnych przeobrażeń dokonuje powstająca Oś Saska na swych własnych terenach, dawniej pokrytych drobnymi, bezkształtnie rozrzuconymi posiadłościami i nieregularnym układem dróg (uprawnienia budowlane).

Przy całej radykalności przeobrażeń na terenach przyszłej Osi Saskiej autorzy założenia szeroko wyzyskują dziedzictwo urbanistyczno-architektoniczne. Sama oś zespołu wytyczona zostaje w oparciu o tylmanowski pałac Morsztynów, który staje się bazą przyszłego pałacu Saskiego. Nowa kompozycja adaptuje trasy szeregu dróg i ulic wpisując się w takie ważne kierunki starej Warszawy, jak ulice Królewska, Żabia i Wierzbowa. Ogród Saski swym regularnym kształtem porządkuje trójkątny dawniej obszar zawarty między walem, Królewską i Żabią - Graniczną (program egzamin ustny).

Wreszcie adaptacja istniejącego już przedtem zespołu pałacu Ossolińskich, choć narusza pełną symetrię założenia osiowego - bynajmniej nie zakłóca jej kompozycji i nie osłabia organizującej siły, lecz przeciwnie - wnosi do abstrakcyjnego schematu znamiona żywych powiązań z istniejącym już układem miejskim i uwydatnia znaczenie założenia nadrzędnego, które zdołało podporządkować sobie bezspornie drobniejszy włączony do niego zespół (opinie o programie).

W ciągu stulecia ubiegłego od powstania tego wielkiego założenia w układzie jego zachodzą zmiany raczej częściowe. Za Stanisława Augusta dziedziniec Saski zostaje udostępniony dla ruchu ulicznego (promocja 3 w 1). Pałac Saski, nabyty w r. 1787 przez rząd Rzeczypospolitej, ulega w następnych latach remontowi i rozbudowie, którą prowadzi Merlini. Z akcją tą wiążą się szersze plany regulacji dziedzińca saskiego, których dokumentem jest akwarela Zygmunta Vogla wyobrażająca projekt nowego ukształtowania założenia (segregator aktów prawnych).