Regiony ekonomiczne

Praca o charakterze syntetyczno-metodologicznym nie powinna we wstępnych uwagach pominąć tak wielkiej zmiany o charakterze jakościowym w roli planowania regionalnego po 1961 r. Natomiast wydaje się, że we wnioskach końcowych nie uwzględniono nowych możliwości wynikających z dopuszczenia przez ustawę rozwiązań kierunkowych (do ok. 2000 r.). W tej dalekiej drodze rozwojowej z pewnością należałoby m. in. uwzględnić zlanie się Górnośląskiego Przemysłowego (GOP) z Rybnickim Okręgiem Węglowym (ROW), oraz powiązanie z aglomeracją krakowsko-kędzierzyńską, czy też karwińsko-ostrowską (program uprawnienia budowlane na komputer).

Czytając książkę odnosi się wrażenie, że na autorze zaciążyło niekorzystnie ustalenie w latach uprzednich poszczególnych części województwa, dla których zaczęto opracowywać plany regionalne. Należy pamiętać, że jedyny taki plan został ostatecznie zatwierdzony dla GOP w 1953 r. i właściwie nie jest on realizowany. Obszary wyznaczono w dosyć dowolny sposób przykładem może być Częstochowski Okręg Przemysłowy. Dlatego kurczowe trzymanie się w szczególnych opisach w części II pracy tych granic nie ułatwia, a utrudnia orientację (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Praca jego jest pierwszą próbą scharakteryzowania rozwoju zjawisk gospodarczych zasadniczej jednostki administracyjnej i jej strukturalnych części składowych wyodrębniających się regionów gospodarczych. Wydaje się, że tego rodzaju stanowisko trzymania się a priori wytyczonych granic obszarów i uważania ich za podstawowe regiony gospodarcze województwa jest w pracy o charakterze metodologicznym trudne do utrzymania. Tym bardziej że zarówno polska, jak i zagraniczna literatura nie zachęca do stosowania pojęć typu obiektywnie istniejące regiony ekonomiczne (uprawnienia budowlane).

Okręg rybnicki

Z tego zresztą autor zdał sobie sprawę w niezwykle interesującej części III pracy pt. „Analiza regionalnej struktury ekonomicznej województwa katowickiego” (program egzamin ustny). W zasadzie z tej analizy wynika, że istnieje wyraźnie ukształtowany obszar aglomeracji górnośląskiej z rdzeniem składającym się z miast wydzielonych, położonych na obszarze właściwej niecki węglowej i z głównym ogniskiem w Katowicach, a mniejszym w Gliwicach i Bytomiu. Aglomeracja ta oddziałuje bezpośrednio na otaczające powiaty: gliwicki, tarnogórski, będziński, tyski i częściowo rybnicki.

Dalej wpływ tej aglomeracji zaczyna sięgać do powiatu lublinieckiego, zawierciańskiego, pszczyńskiego oraz otaczających obszarów woj. opolskiego i krakowskiego. Okręg rybnicki posiada charakter regionu strefowego z rdzeniem wokół Rybnika, ale jeszcze bez wyraźnego ogniska. Można przypuszczać, że w dalszym rozwoju, przy usprawnieniu komunikacji nastąpi zlanie się tych dwóch obecnie sztucznie wydzielonych regionów posiadających wspólną podstawę produkcyjną węgiel w jedną wielką aglomerację zagłębia ostrowsko-karwińskiego (opinie o programie).

Na południu wyraźnie się wyróżnia obszar wokół m. Bielsko-Biała, mający inną podstawę produkcyjną niż GOP i ROW oraz dosyć intensywnie powiązany z otaczającymi powiatami woj. krakowskigeo. Na północy dominuje wyraźnie Częstochowa, ale jej zasięg wpływów jest obecnie nikły i będzie w miarę rozwoju aglomeracji górnośląskiej malał. Z pewnością Zawiercie już jest, a w przyszłości w pełni wejdzie w orbitę GOP. Natomiast Częstochowa ma już i będzie wzmacniała swe wpływy na przylegających obszarach woj. łódzkiego i ewentualnie kieleckiego (segregator aktów prawnych).

Największe zastrzeżenia budzi redakcja i układ książki. Są one wyjątkowo nieszczęśliwe i utrudniają czytelność. Wielokrotnie powtarzające się opisy poszczególnych zagadnień w charakterystyce województwa i poszczególnych okręgów oraz ilość drobiazgowych danych statystycznych są naprawdę nużące i utrudniają wyławianie rzeczy istotnych. Gdyby rozbudowano wstęp, odesłano do załączników, skrócono część II pracy, a wysunięto na jej miejsce III część najwartościowszą merytorycznie i metodologicznie, dotyczącą analizy regionalnej struktury ekonomicznej woj. katowickiego, to otrzymalibyśmy niezwykle interesującą i zwartą całość (promocja 3 w 1).