Rękojeść

Na pobocznicy cylindra poziomego wyryta jest podziałka, której jedna kreska odpowiada objętości 0,3 cm3. Obracając rękojeść wprawia się w ruch tłok i złączoną z nim śrubę mikrometryczną, przesuwającą się wzdłuż podziałki poziomego cylindra; obwód śruby podzielony jest na 100 części (program uprawnienia budowlane na komputer).
Badaną próbkę drewna umieszcza się w pionowym cylindrze i zakręca się nakrywę.

Obracając rękojeść przesuwa się tłok we wnętrzu poziomego cylindra i wypiera rtęć do szklanej rurki; poziom rtęci w rurce zaznacza się przy pomocy przesuwnego znacznika metalowego. Zakończenie w formie bańki nie dopuszcza do wylania rtęci z rurki przy szybkim przesuwaniu tłoka (program uprawnienia budowlane na ANDROID). Po zaznaczeniu na rurce poziomu rtęci wykonuje się odczyt na podziałce poziomego cylindra i na śrubie mikrometrycznej, po czym przesuwa się tłok w kierunku przeciwnym tak długo, aż będzie można odkręcić pokrywę bez obawy rozlania rtęci. Po wyjęciu próbki ponownie zakręca się pokrywę i przesuwa się tłok dopóty, dopóki rtęć nie dojdzie do zaznaczonego na rurce poprzedniego poziomu, po czym wykonuje się drugi odczyt.

Współczynnik wynika stąd, że jeden całkowity obrót śruby mikrometrycznej odpowiada jednej kresce podziałki, która z kolei odpowiada objętości 0,3 cm3. Dzięki podzieleniu obwodu śruby mikrometrycznej na 100 części wykonuje się odczyty podziałki z dokładnością 0,01 kreski, czyli 0,003 cm3. Stosując ten współczynnik przeliczenia wykonujemy odczyty na objętościomierzu w liczbach całych, bez miejsc dziesiętnych, które zostały już uwzględnione we współczynniku (uprawnienia budowlane).
W objętościomierzach średniego i dużego typu odczytuje się objętość wprost w cm3.

W czasie określania objętości do wnętrza próbki wnika pewna ilość rtęci; zdarza się to zwłaszcza przy badaniu próbek drewna pierścieniowonaczyniowego. Przy określaniu ciężaru właściwego drewna w stanie całkowicie suchym (y0) wnikanie rtęci w drewno nie stanowi przeszkody, gdyż ważenie wysuszonej próbki celem określenia ciężaru Go odbywa się przed określaniem objętości. W tych warunkach zwiększenie ciężaru próbki na skutek wniknięcia rtęci nie wpływa ujemnie na dokładność określenia jej ciężaru początkowego. Chcąc uniknąć strat należy po określeniu wytrząsnąć rtęć ze zbadanych próbek (program egzamin ustny).

Ważenie próbki wilgotnej

Trudniej przedstawia się zagadnienie, jeżeli na tych samych próbkach mamy określić ciężar właściwy drewna w stanie wilgotnym oraz w stanie całkowicie suchym. Czynności związane z wykonaniem badania odbywają się w następującej kolejności:
- Ważenie próbki wilgotnej (opinie o programie).
- Określenie objętości próbki wilgotnej. Przy tej czynności do wnętrza próbki wnika rtęć; nawet po silnym wytrząśnięciu pewna ilość rtęci może pozostać w próbce.
- Wysuszenie próbki do stanu całkowicie suchego, przy czym odparowuje część zawartej w próbce rtęci.
- Ważenie próbki po ukończeniu suszenia; w próbkach może się znajdować pewna ilość rtęci, wskutek czego ciężar całkowicie suchych próbek może być zniekształcony.
- Określenie przy pomocy objętościomierza objętości próbek w stanie całkowicie suchym (segregator aktów prawnych).

Z przeglądu kolejnych czynności wynika, że przy określaniu na jednej i tej samej próbce ciężaru właściwego drewna w stanie wilgotnym i w stanie całkowicie suchym, źródłem ewentualnego błędu jest określanie objętości przeprowadzane przed suszeniem próbek i przed ważeniem ich w stanie całkowicie suchym. Wnikająca w czasie określania objętości rtęć może spowodować przy ważeniu błędne oznaczenie ciężaru próbki. Chcąc tego uniknąć, należy określać ciężar właściwy drewna w stanie wilgotnym i w stanie całkowicie suchym na oddzielnych próbkach, pobranych z bezpośredniego sąsiedztwa. W ten sposób każda próbka przechodzi przez objętościomierz dopiero po ważeniu, wobec czego nie mogą powstać błędy w określaniu ciężaru (promocja 3 w 1).

Rtęć wnika do wnętrza badanych próbek przez powierzchnie czołowe. Celem wyeliminowania lub przynajmniej zmniejszenia rozmiarów wnikania rtęci należy powierzchnie czołowe wygładzić pilnikiem lub na szlifierce, co powoduje zatkanie porów opiłkami drewna. Stosuje się również powlekanie powierzchni czołowych parafiną.