Rozdział mas ziemnych

Wreszcie dodać należy, iż rozdział mas ziemnych powinien odbywać się przy udziale organizatorów robót, aby w najbardziej właściwy sposób zastosować i wykorzystać środki mechanizacji odspajania gruntu, jak i transportu stojące do dyspozycji w nowoczesnym budownictwie (program uprawnienia budowlane na komputer).

Zasady rozdziału mas ziemnych podaje się poniżej w dwóch wersjach:

• w wersji I, właściwej głównie dla robót ręcznych, opartej na wykonywaniu wykresu mas ziemnych i linii rozdzielczej (linii rozdzielczych),
• wersji II, właściwej dla robót zmechanizowanych, opartej na wykresie objętości wykopów i nasypów projektowanej trasy.

Rozdział mas ziemnych przy ręcznym ich wykonywaniu (wersja I). Jednym z podstawowych celów projektu budowli ziemnej liniowej jest sporządzenie profilu podłużnego, określającego w osi podtorza linię terenu oraz linię niwelety torowiska, np. kolejowego (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Na podstawie zaprojektowanego profilu podłużnego oblicza się wartości rzędnych roboczych wykopów i nasypów, a stąd powierzchnie przekrojów pól, przy czym gdy dowolna rzędna terenu jest większa w danym miejscu od rzędnej niwelety torowiska, wówczas rzędna robocza jest wielkością dodatnią i dotyczy wykopu i odwrotnie, gdy jest ona mniejsza od rzędnej niwelety torowiska, wówczas rzędna robocza jest ujemna i dotyczy nasypu (uprawnienia budowlane).

Powierzchnie przekrojów pól (w kolejnictwie zazwyczaj w odstępach 100 m oraz w punktach charakterystycznych) wrysowuje się na profilu podłużnym w postaci tzw. wykresu pól, przy czym wielkości powierzchni przekrojów poprzecznych odnoszące się do wykopów odkłada się i wpisuje w górę od niwelety, a wielkości powierzchni przekrojów odnoszące się do nasypów odkłada się i wpisuje w dół od niwelety (program egzamin ustny).

Cechą wykresu pól jest to, iż każda rzędna wykresu odpowiada powierzchni przekroju w tym miejscu oraz że powierzchnie tego wykresu zawarte między dw’oma dowolnymi rzędnymi, odpowiadającymi dwóm dowolnym przekrojom podtorza, wyrażają objętość robót ziemnych zawartych pomiędzy tymi przekrojami.

Tak obliczone objętości robót ziemnych zestawia się na wykresie zwanym „wykresem mas”. Wykres mas wrysowuje się poniżej profilu podłużnego w ten sposób, że sumowane objętości wykopów odkłada się jako rzędne w górę, a sumowane objętości nasypów jako rzędne w dół. Skala pozioma wykresu mas jest taka sama jak skala profilu wzdłużnego, natomiast skalę pionową dobiera się w zależności od ogólnej ilości robót.

Na podstawie wykresu mas dokonuje się ich rozdziału. Rozdział mas dokonywany jest za pomocą linii rozdzielczej względnie wielu linii rozdzielczych (opinie o programie).

Najbardziej ekonomiczny rozdział mas ziemnych powstaje w zasadzie wtedy, gdy ilość nasypów pokrywa się z ilością wykopów.

W tym przypadku objtość robocza robót ziemnych jest dwukrotnie mniejsza od ilości profilowej tych robót¹).

Jednakże nie zawsze takie rozwiązanie jest ekonomiczne, a ta właśnie okoliczność powinna w zasadzie mieć decydujące znaczenie przy rozdziale mas ziemnych. Może mianowicie się zdarzyć, iż zamiast przewiezienia urobku na daleki nasyp, opłaci się złożyć go jako odkład bezpośrednio przy wykopie, a wykonać nasyp z ukopu wykonanego bezpośrednio przy nasypie (segregator aktów prawnych).

Takie przypadki, nierzadkie szczególnie w budownictwie kolejowym i drogowym, mogą mieć miejsce, gdy ogólny koszt transportu K_t ziemi z wykopu na miejsce nasypu będzie większy niż koszt ukopu K_u licząc wraz z wywłaszczeniem terenu na założenie tego ukopu.

Rozdział mas ziemnych w budowlach liniowych, mający decydujące znaczenie dla właściwej technologii i organizacji robót ziemnych jest zadaniem trudnym i powinien być zaprojektowany nie tylko z punktu widzenia samego wyrównania mas ziemnych, lecz również z uwagi na wiele okoliczności technologicznych i organizacyjnych nie zawsze dostatecznie uwzględnianych przy projektowaniu technicznym, co powoduje w następstwie wzrost kosztów (promocja 3 w 1). Chodzi tu mianowicie o najekonomiczniejsze odległości transportowe zależne od rodzajów środków transportowych, o właściwy wybór maszyn do kopania, o właściwy układ ukopów i odkładów, wreszcie o właściwą kolejność robót ziemnych.