Skargi mieszkańców

Droga wiodąca z Żuław do Pruszcza przez Roszkowo zaczęła nabierać znaczenia w końcu XVI w. i wtedy właśnie zaczęła się przekształcać z polnej drogi lokalnej w drogę o szerszym znaczeniu. Żuławianie zaczęli częściej jeździć nią do młyna w Pruszczu, jak również po drzewo do lasów Wyżyny. Wyłoniły się w związku z tym spory dotyczące naprawy i utrzymywania tego odcinka. Wskutek skargi mieszkańców Roszkowa Żuławianie zostali obarczeni obowiązkiem wykonywania wszystkich prac związanych z utrzymaniem drogi. Tworzenie sieci dróg lokalnych me było jeszcze również całkowicie zakończone. W połowie XVII w. uruchomiono nowy odcinek drogi z Miłocina do Szerzawy, na którym pobudowano dwa mosty. Odnosi się to jednak do rejonu wsi wolnych, gdzie - po długotrwałych wylewach Wisły i zniszczeniach - lokowano w połowie XVI w. szereg wsi na nowych warunkach (program uprawnienia budowlane na komputer).

Niektóre odcinki dróg lokalnych miały własne specyficzne i wiele mówiące nazwy. Tak na przykład droga ze Stanisławowa do Grabin, dokąd wożono zboże na przemiał, nosiła nazwę drogi „młyńskiej” . Podobnie w pobliżu Bogatki przebiegała droga „maślana”, którą mieszkańcy Bogatki zobowiązani byli naprawiać i utrzymywać w dobrym stanie, łącząca Gdańsk z rejonem nadwiślańskich wsi wolnych, gdzie osiadła ludność holenderska prowadziła głównie gospodarkę mleczno-hodowlaną i stąd szły znaczne dostawy nabiału, a więc i masła, na zaopatrzenie gdańskiego rynku (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Żuławskie drogi wiązały się ściśle z siecią kanałów i wałów, a obowiązek naprawy i utrzymywania dróg w należytym stanie wiązał się z obowiązkiem naprawy mostów. Zniszczone mosty powodowały nie tylko nie- przejezdność dróg, lecz także zagrażały wałom, gdyż zwalając się do rzek i kanałów utrudniały spływ wod^y. Podobną groźbę stanowiły mosty o zbyt małym prześwicie. Tak więc nakazy naprawy dróg i mostów, wraz 7 poleceniami czyszczenia kanałów i naprawy wałów, najczęściej występowały w księgach żuławskich. Naturalnie, odbicie w aktach znajdowały tylko te sprawy, które wywoływały wątpliwości, gdy spierano się, kto ma pracę wykonać. Tak więc sprawę utrzymywania dróg i mostów, jak również kanałów i wałów, widzimy tu od strony punktów spornych (uprawnienia budowlane).

Drewniane mosty

Mosty były nieodłącznym elementem krajobrazu żuławskiego, nie mamy jednak, niestety, danych umożliwiających przedstawienie ich dokładnej liczby, jak również ich lokalizacji. Spotykamy w źródłach informacje o takich urządzeniach, jak most dla bydła czy też most umożliwiający dojazd do jednego tylko gospodarstwa, co świadczy, że liczba mostów na Żuławach Gdańskich była dość znaczna. Prócz mostów, głównie drewnianych, spotykamy również wzmianki o występowaniu przepustów, których nie było jednak tak dużo jak mostów (program egzamin ustny).

Mimo ciągłego naprawiania dróg, ich stan w połowie XVII w. był zły. Najwidoczniej nizina żuławska ze swoimi właściwościami geograficznymi nie sprzyjała trwałości dróg. W połowie XVII w. karczmarz z Leszków uzyskał zezwolenie na przywożenie sobie z Tczewa piwa na wyszynk w dni świąteczne, a uzasadnieniem wydania tego zezwolenia były złe drogi łączące Leszkowy z Gdańskiem (opinie o programie). Był to fakt bezprecedensowy w warunkach żuławskich, bo przez cały XVII w. spotykamy w źródłach powtarzające się zarządzenia Rady zabraniające pod wysokimi karami przywożenia na Żuławy wszelkich towarów obcych, nie gdańskich, a piwa w szczególności, tak więc drogi istotnie musiały być złe. Spotyka się też, przy okazji sporów o naprawę dróg, wzmianki o ich stanie, z których wynika, że strach było przejeżdżać w niektórych miejscach, i to na głównej drodze dojazdowej wiodącej do Gdańska (segregator aktów prawnych).

Drogi naprawiane były przez najbliżej położone wsie. Obowiązek ten rozciągał się też na odcinki przebiegające przez ziemie, które chłopi dodzierżawiali od Rady. Uwidaczniał się tu najdobitniej ścisły związek pomiędzy obowiązkiem naprawy dróg a rolniczym użytkowaniem ziemi (promocja 3 w 1).