Spoiwa gipsowe

Spoiwa gipsowe stosowane są w budownictwie w postaci zaczynu, zaprawy i betonu, użytkowanych bezpośrednio lub w postaci elementów prefabrykowanych (program uprawnienia budowlane na komputer).
Zaprawy gipsowe otrzymuje się przez zmielenie gipsu budowlanego z odpowiednią ilością wypełniacza i dodaniu suchej mieszanki do odmierzonej ilości wody.
Jako wypełniacze stosuje się piasek naturalny, zmielony żużel lub gruz.

Ze względu na krótki czas wiązania zapraw stosuje się dodatek środka opóźniającego. Dla poprawienia plastyczności i urabialności zapraw można wprowadzić pewne ilości ciasta wapiennego lub gliny. Zaprawy gipsowe przygotowuje się sposobem ręcznym lub mechanicznym. W tym ostatnim przypadku stosuje się mieszarki różnych typów, przy czym najlepsze przemieszanie uzyskuje się w mieszarkach przeciwbieżnych.
Konsystencja zaprawy w chwili użycia powinna odpowiadać zagłębieniu stożka pomiarowego 6H-8 cm.

Zaprawy gipsowe są wrażliwe na wilgoć; spadek wytrzymałości próbek zawilgoconych rośnie w miarę schudzania zaprawy (program uprawnienia budowlane na ANDROID).
Zaprawy gipsowo-piaskowe 1 : 1 tracą po nasyceniu wodą ok. 60°/o swej wytrzymałości, podczas gdy zaprawy 1 : 3 wykazują obniżenie wytrzymałości o 80%. Ze względu na wrażliwość zapraw gipsowych na działanie wody nie należy ich stosować w miejscach podlegających systematycznemu zawilgoceniu.
Spoiwa gipsowe wykazują dość słabą przyczepność do ziarn wypełniacza, zwłaszcza o gładkiej powierzchni, dlatego też wytrzymałość zapraw maleje po dodaniu materiałów wypełniających. Podobnie przyczepność gotowej zaprawy gipsowej do cegły i betonu jest niewielka, dlatego w praktyce stosuje się dodatek wapna lub gliny (gips : wapno lub glina : piasek - 1 : 0,05 : 1).
Zaprawy gipsowe stosuje się do robót murarskich i tynkarskich z wyłączeniem budynków podlegających systematycznemu zawilgoceniu (uprawnienia budowlane).

Gipsobeton

Stosować je można w ciągu całego roku, nie wyłączając okresu zimowego. W czasie mrozu konieczne jest podgrzewanie składników zaprawy, aby temperatura jej w czasie pracy wynosiła 15°C.
Zaprawy anhydrytowe mogą być stosowane zamiast zapraw wapiennych lub cementowych. Własności tych zapraw są zbliżone do własności zapraw gipsowych.
Zaprawy anhydrytowe cechuje znaczna przyczepność do cegły i kamienia (6-6.5 kG/cm2). Wytrzymałość na ściskanie zapraw o stosunku ciężarowym 1 : 3 wynosi 80-M00 kG/cm2 (program egzamin ustny).
Zaprawy estrichgipsowe wykazują podobne własności jak wyżej omówione.

Betony gipsowe projektuje się o różnym składzie i różnych wypełniaczach stosując różne sposoby zagęszczenia w zależności od wymagań techniki budowlanej.
Wypełniacze mogą mieć charakter mineralny (żużel paleniskowy, wielkopiecowy, gruz ceglany) lub organiczny (trociny, włosie, paździerze, trzcina) (opinie o programie). Żwiru nie stosuje się, gdyż przyczepność gipsu do powierzchni jego ziarn jest gorsza niż do innego kruszywa, a ponadto żwir zwiększa ciężar objętościowy betonu gipsowego. Skład objętościowy betonów z wypełniaczem mineralnym zawarty jest w granicach 1:1 do 1:3 (gips : wypełniacz).

Uziarnienie wypełniaczy mineralnych zależy od grubości warstwy betonu; najczęściej stosuje się frakcje do 20 mm. Żużel kotłowy wymaga oddzielenia drobnych frakcji, w celu usunięcia nie wypalonego węgla, który pęczniejąc mógłby powodować niszczenie betonu (segregator aktów prawnych).
Gipsobeton przygotowuje się w sposób mechaniczny, stosując betoniarki. Zarabianie odbywa się w następujący sposób. Wypełniacz wrzuca się do wody zarobowej zmieszanej ze środkiem opóźniającym wiązanie, a następnie dodaje się gips, energicznie mieszając masę.

Ze względu na konsystencję i sposób zagęszczenia rozróżnia się betony lane, ubijane i wibrowane (promocja 3 w 1).
Z przytoczonych* w tej tablicy danych wynika, że najbardziej ekonomiczne jest stosowanie gipsobetonów żużlowych wibrowanych. Produkcja ich wymaga mniejszego zużycia spoiwa oraz mniejszej ilości ciepła przy suszeniu.