Środowisko geograficzne

Żuławy Gdańskie przetrwały w tradycji jako najbardziej urodzajny i najbogatszy kompleks gdańskiego terytorium wiejskiego. Jednocześnie jest to kompleks nie mający dotąd opracowań historycznych o charakterze całościowym. Wydarzenia ostatniej wojny spustoszyły bezpowrotnie podstawowy i oryginalny zasób źródłowy wytworzony przez administrację miejską tego terytorium. Jeśli się więc chce wydobyć na światło dzienne przeszłość tego kompleksu, szczególnie w XVII w., trzeba posłużyć się taką konstrukcją pracy, w której fakty z dziedziny gospodarczej i społecznej wzajemnie się wspomagają (program uprawnienia budowlane na komputer).

Zamierzeniem tej pracy jest ukazanie pozycji gospodarczej i społecznej chłopów żuławskich w XVII w. W ciągu tego wieku dokonały się na Żuławach przemiany, które w dużym stopniu zrównały sytuację chłopów we wsiach pańszczyźnianych i wolnych (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Przede wszystkim omówione zostaną te elementy, które charakteryzują terytorium jako środowisko geograficzne z siecią osadniczą zastaną na przełomie XVI/XVII w. Specjalne miejsce znajdzie tu specyfika Żuław jako terenu nizinnego i depresyjnego oraz funkcjonowanie systemu wodnego. Prezentację tych zagadnień zamknie ustalenie powierzchni uprawnej. Następnie przedstawiona zostanie specjalna pozycja pełnoprawnych gospodarzy (sąsiadów) w przeciwieństwie do ludności małorolnej i bezrolnej, jak również ukazane zostaną elementy składające się na strukturę ludnościową i majątkową (uprawnienia budowlane).

Znajdzie się więc tu omówienie wielkości gospodarstw, zaludnienia, obrotu gospodarstwami i ziemią, kredytu, działów rodzinnych i uposażenia dzieci, jak również problem gromadzenia w jednym ręku większej liczby gospodarstw. Ukazane też zostaną różnorodne kierunki działalności gospodarczej mieszkańców Żuław Gdańskich. Następnie zarysowana zostanie we wzajemnym powiązaniu administracja tego terenu, sprawowana z ramienia władz Gdańska, wraz z funkcjonowaniem instytucji samorządu żuławskiego (program egzamin ustny). Osobno zostanie omówiona sprawa porządku publicznego oraz wymiaru sprawiedliwości.

Rfektywność gospodarowania przeciętnego

W ten sposób będzie można wyrobić sobie pogląd na stopień panującej tu przestępczości. Ukazane też zostaną przejawy wspólnoty sąsiedzkiej, zrozumiałe na wy- magającym tego terenie Żuław. Zgromadzone też zostaną informacje o tym, w jakich domach mieszkańcy tego terenu mieszkali, jakimi sprzętami się posługiwali, jak się ubierali i jak huczne organizowali przyjęcia rodzinne (opinie o programie). Elementy te umożliwią w pewnym stopniu ukazanie poziomu życia chłopów żuławskich, ponieważ nie można było określić efektywności gospodarowania przeciętnego gospodarstwa żuławskiego. Dopełnieniem tych zagadnień będzie przedstawienie funkcjonowania obowiązku szkolnego w ramach życia religijnego ludności tego regionu.

Niedostatki bazy źródłowej spowodowały, że wielu kwestii ściśle gospodarczych nie można było ująć w formie danych liczbowych i procentowych. Tylko takie problemy, jak wielkość i ceny gospodarstw, rozliczenia przy ich kupnie, wysokość ojcowizny oraz zmiany właścicieli można było przedstawić tabelarycznie dzięki wykorzystaniu wiejskich ksiąg gruntowych. Inne kwestie można przeanalizować opierając się tylko na materiale źródłowym, głównie o charakterze opisowym (segregator aktów prawnych).

Nie można też było przeprowadzić rachunku efektywności gospodarowania chłopów żuławskich i obliczeń dochodowości ich gospodarstw nie tylko z powodu niedostatków źródeł, lecz również ze względu na specyfikę żuławskiego regionu. Ludność tu osiadła musiała stale i systematycznie, tak w lecie jak i zimą, wykonywać prace konserwacyjne, modernizacyjne oraz ratunkowe utrzymujące system wodny w sprawnym działaniu. Część tych prac wykonywana była przez robotników najemnych lub nawet przez wyspecjalizowanych fachowców, wskutek czego całości tych prac nie da się wycenić (promocja 3 w 1).

Pewne elementy kultury ludowej, przejawy zasobności, czy nawet chęci wynoszenia się ponad stan, świadczą jednak o poziomie życia rodziny chłopskiej, dając odpowiedź na pytanie co do pozycji społecznej chłopów żuławskich. Jest więc ta praca próbą wprowadzenia w życie wskazań wysuwanych pod adresem historii społecznej, może też służyć jako przyczynek do badań uwarstwienia społecznego w Polsce XVII w.