Systemy oświetlenia dziennego

Zależnie od rodzaju otworów świetlnych i ich położenia rozróżniamy następujące systemy oświetlenia dziennego:
- oświetlenie boczne - przez okna umieszczone tak, że ich dolna krawędź jest nie wyżej niż 1,50 m nad podłogą pomieszczenia;
- oświetlenie wysoko-boczne - przez okna umieszczone w ten sposób, że dolna krawędź znajduje się powyżej 1,50 m nad podłogą (program uprawnienia budowlane na komputer);
- oświetlenie górne - przez świetliki umieszczone w dachu lub stropodachu;
- oświetlenie mieszane - jest kombinacją dwóch lub trzech z podanych wyżej systemów.

Natężenie oświetlenia dziennego we wnętrzu pomieszczenia jest ściśle zależne od natężenia oświetlenia na zewnątrz i podobnie jak to ostatnie podlega ciągłym zmianom zależnie od pory roku, od pory dnia i od stanu atmosfery.
Natężenie oświetlenia dziennego na zewnątrz waha się w bardzo szerokich granicach - od zera do średnio 50000 luksów, sporadycznie zaś nawet do stu kilkudziesięciu tysięcy luksów (program uprawnienia budowlane na ANDROID).
Jako miernik natężenia oświetlenia wnętrza przyjęto nie wartość bezwzględną natężenia oświetlenia, lecz stosunek natężenia oświetlenia w danym punkcie, bądź średniego w całym pomieszczeniu, do równoczesnego natężenia na zewnątrz, na całkowicie otwartej płaszczyźnie poziomej.

Stosunek ten zwany „współczynnikiem oświetlenia dziennego" (e), jest dla danego punktu w określonych warunkach stały i niezależny od wahań natężenia oświetlenia.
Należy tu podkreślić wielką wygodę stosowania tego rodzaju miernika w praktyce projektowej, ponieważ można go określić bardzo prostym sposobem na podstawie geometrycznych wymiarów wnętrza, sposobem nieledwie mechanicznym, bo rysunkowym, bez konieczności stosowania jakichkolwiek innych pojęć czy jednostek oświetleniowych. Miernik ten daje mimo to dostateczną dla celów projektowych dokładność wyników (uprawnienia budowlane).

Przy oświetleniu bocznym wartość współczynnika oświetlenia dziennego spada szybko w miarę oddalania się od okna, toteż dostatecznie charakteryzuje natężenie oświetlenia w pomieszczeniu minimalna wartość współczynnika oświetlenia dziennego (cwn), w punktach najbardziej oddalonych od okien; przy wszelkich innych systemach oświetlenia dziennego dla scharakteryzowania natężenia oświetlenia właściwa jest średnia wartość współczynnika oświetlenia dziennego w pomieszczeniu (program egzamin ustny).

Wartości współczynnika oświetlenia dziennego

Wymagane wartości współczynnika oświetlenia dziennego dla 4 kategorii pomieszczeń ustalonych według stopnia dokładności wykonywanych w nich prac. Dane te wzięte są z normy oświetlenia dziennego w budynkach przemysłowych, opartej na normie radzieckiej (opinie o programie).
Norma ta przewiduje ponadto, że tam, gdzie istnieje możliwość dotykania przez pracownika przedmiotów ostrych, przewodzących prąd lub tym podobnych - wartości współczynnika oświetlenia dziennego nie mogą być niższe od wymaganych dla kategorii II.

Wymagane wartości współczynnika oświetlenia dziennego powinny być zachowane na płaszczyźnie roboczej. Z wyjątkiem specjalnych przypadków przyjmuje się płaszczyznę roboczą na poziomie 0,85 m nad podłogą pomieszczenia, a w pomieszczeniach komunikacyjnych i składach przedmiotów dużych - na poziomie podłogi.
Wartości współczynnika oświetlenia dziennego podane w normie zapewniają w budynku dostateczne natężenie oświetlenia dziennego przy natężeniu oświetlenia na otwartej przestrzeni 3000 luksów. (Tak więc np. przy eir = 3%, średnie natężenie oświetlenia wnętrza wynosi minimum 90 luksów) (segregator aktów prawnych).

W czasie gdy natężenie na otwartej przestrzeni spada poniżej tej wartości, stosowane być musi oświetlenie sztuczne.
Norma określa wymagania minimalne, nie określa natomiast górnej granicy wartości współczynnika oświetlenia dziennego i tu decyduje projektant, który musi wziąć pod uwagę wszystkie czynniki; tak więc z jednej strony warunki jak najlepszego oświetlenia, a z drugiej koszt budowy i konserwacji otworów świetlnych i urządzeń, straty cieplne w zimie, czas stosowania oświetlenia sztucznego, a więc zużycie prądu elektrycznego (promocja 3 w 1).

Na ogół przekroczenie minimum wymaganego przez normę nie powinno być większe od 25%, a za górną granicę należałoby przyjąć wartości około 40% wyższe od najmniejszych wymaganych.