Szlaki komunikacyjne

Innym przemianom uległa nazwa wsi określanej obecnie mianem Szerzawa. W połowie XVI w. (1556 r.) miejscowość ta nazywała się Alte Fahre, co wskazywałoby, że funkcjonowała tam przeprawa, czyli prom. W 1556 r. opustoszała osada oraz przylegające tereny nazywane Rosenaa - łącznie około 15 włók stojące wówczas pod wodą - nadane zostały ówczesnemu rajcy a późniejszemu burmistrzowi Janowi Proite (program uprawnienia budowlane na komputer). Od nazwiska właściciela nowo lokowana osada nazwana została Proitenjelde. Początkowo jednak, głównie w XVII w., nowa osada określana jest jeszcze w źródłach obu nazwami: Alte Fahre oder Proitenjeld. Stopniowo pierwszy człon wyszedł z użycia i zostało samo Proitenjelde. Z biegiem czasu, gdy wskutek rozdrobnienia własności spowodowanej dziedziczeniem wieś ta została podzielona między kilku właścicieli-mieszczan, niezrozumiałą już nazwę Proitenjelde zaczęto zmieniać w Breitjelde. W następnych wiekach ta właśnie nazwa utrwaliła się, znajdując odzwierciedlenie w dzisiejszej nazwie Szerzawa (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Oddzielną sprawą jest występowanie na terenie Żuław Gdańskich zabudowy rozproszonej, a więc pojedynczych zabudowań gospodarskich poza zwartą zabudową wsi. Wymienić tu można przede wszystkim karczmy rozlokowane na szlakach komunikacyjnych poza wsiami. Karczmy takie miały własne nazwy, jakkolwiek administracyjnie należały do swych macierzystych wsi. W księgach ławniczych lub gruntowych tych wsi znajdowały się wszystkie zapisy dotyczące karczem leżących poza wsiami (uprawnienia budowlane).

Należą do nich: Eschen Krug w obrębie wsi Błotnik, Kricken Krug w obrębie Szerzawy, Herings Krug w Trzcinisku oraz Rotter- i Weisser Krug w Wiślince. Wybudowania te nie utrzymały po drugiej wojnie światowej swych oddzielnych nazw i skutkiem tego można je traktować jedynie jako części składowe ich macierzystych osad. Podobnie zresztą dzieje się na Pomorzu Gdańskim z częścią dawnych, samodzielnych, historycznych, pustkowi, które - posiadając niegdyś własne nazwy - wcielone obecnie zostały do obszarów sąsiednich wsi (program egzamin ustny).

Sporadycznie wypadki

Ogólnie jednak na Żuławach Gdańskich, przynajmniej w XVII w., przeważały wsie zwarte. Takie w każdym razie były wsie pańszczyźniane, które nie przeszły przebudowy, w przeciwieństwie do wsi wolnych w połowie XVI w. W materiale sądowym spotykamy tylko sporadycznie wypadki wybudowania się chłopa pełnorolnego na własnym gruncie poza wsią. Wiązało się to z zajmowaniem na cele rolnicze terenów dotąd nie użytkowanych, takich jak tereny dotąd podmokłe oraz przedpola wałów przeciwpowodziowych (opinie o programie).

Wymagało to jednak zgody współsąsiadów i władz zwierzchnich. Na moczarach przynależnych do wsi Ostrowite mieszkał w 1618 r. chłop, który uważał, że jest poza granicami parafii i nie wywiązywał się z grupowych zobowiązań finansowych wobec parafii i szkoły w Ostrowitem. Podobnie było w Bogatce, należącej już jednak do kwartału wolnego. Tu również czterech chłopów mieszkających w 1629 r. na błoniu (Rossgarten) należącym do Bogatki zmuszono dopiero nakazem administracyjnym do partycypowania w wydatkach całej wsi. W 1632 r. Piotr Giesebrecht młodszy chciał zbudować zagrodę na kupionym przez siebie gruncie, leżącym w granicach wsi Wocławy (segregator aktów prawnych).

Dostał jednak w odpowiedzi na swą prośbę nakaz wybudowania się bliżej centrum tej wsi w miejscu, które mu wskazano. Jedynie w Koszwałach Piotr Artcke uzyskał w 1637 r. zgodę wsi na pobudowanie zagrody w centrum swojego gruntu poza wsią. Jego dawna zagroda waliła się już od starości, konieczność budowania nowej była więc oczywista. Potrzebę budowy zagrody w centrum gruntu przez siebie użytkowanego argumentował tym, że robotnicy najemni nie mogą być dopilnowani w robocie i tracą wiele czasu na dojście do pracy, a ponadto zwierzęta hodowlane nie mają odpowiedniego i stałego nadzoru (promocja 3 w 1).

Uzyskał on w końcu zezwolenie na budowę zagrody po swojej myśli, z jednym wszakże warunkiem. Musiał mianowicie w starej zagrodzie osadzić najemnika, który wszelkie polecenia sołtysa natychmiast przekazywałby mu do nowego wybudowania. Tu uwidacznia się główna przyczyna oporu sołtysa i reszty współgospodarzy wsi. Było nią zapewnienie szybkiej informacji i szybkiego działania w akcjach podejmowanych przez całą wieś.