Układ śródmiejski

W kształtowaniu układów śródmiejskich uczestniczą nieraz i cząstkowe ośrodki o przeznaczeniu specjalnym, a więc założenia dworcowe (dworce kolejowe i rzeczne, hotele), handlowe (wielkie domy towarowe, restauracje), naukowe (uczelnie wyższe, instytucje naukowo-badawcze), sportowe (stadiony, hale sportowe), wreszcie historyczno-muzealne (muzea i domy- inuzea, zespoły i rezerwaty architektury zabytkowej) (program uprawnienia budowlane na komputer). Centrum wielkiego miasta socjalistycznego składa się więc ze skupionych w nim gmachów społecznych niezbędnych do rozwoju społecznego, powołanych do życia przez codzienne potrzeby życia narodu. W dniach obchodów ludowych przyjmuje ono nieprzeliczone odświętne rzesze ludu pracującego, ale i w dni powszednie nic pustoszeje - przeciwnie, jego place i budowle stanowią rzeczywisty ośrodek życiowy miasta (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Układ śródmiejski wielkiego miasta socjalistycznego jest więc dużym i skomplikowanym organizmem wcielającym bogactwo i wielostronność życia. Przykłady radzieckie wskazują, że układ taki rzadko sprowadza się do jednego tylko placu; najczęściej składa się z szeregu elementów placowych i ulicznych, jak na przykład zwarta grupa bezpośrednio łączących się z sobą placów, związana z główną magistralą lub Osią (Moskwa); główna ulica z nanizanymi na nią placami i grupami placów (Kijów, Mińsk, Rostów); zestawienia placów z przylegającymi do nich parkami, skwerami i bulwarami (Jerewań, Baku, Taszkient) itd.  (uprawnienia budowlane).

Praktyka Polski Ludowej

Praktyka Polski Ludowej potwierdza zarówno złożoność, jak i różnorodność rozwiązań przestrzennych układów śródmiejskich; wskazuje na to przykład Warszawy, gdzie plac Józefa Stalina, będący właściwie zespołem kilku placów i parków, poparty jest przez przebieg ulicy Marszałkowskiej, której centralny odcinek zamykają plac Dzierżyńskiego i plac Konstytucji, oraz przez układ śródmiejskich placów historycznych z placem Zwycięstwa i placem Trzech Krzyży na czele (program egzamin ustny).

Wskazuje na to przykład Gdańska, gdzie jednolity układ nowego i starego centrum uzupełnia magistrala demonstracji ludowych; przykład Szczecina, którego ośrodek kształtuje się w oparciu o rzekę i bulwar nadrzeczny z przyległymi doń placami. W ogromnej różnorodności rozwiązań przestrzennych socjalistycznych centrów stale powtarza się jednak motyw odświętnej alei i związanego z nią placu, na którym wznosi się główny gmach społeczny miasta. Zasada ta odzwierciedla obyczaje demokratyczne zbiorowych przejawów życia społecznego (świąteczne pochody i zgromadzenia, zabawy ludowe na placach) (opinie o programie).

Tak obszerne i złożone układy śródmiejskie nie mogą oczywiście być jednorodnym skupiskiem monumentalnych gmachów użyteczności publicznej, których nie wystarczyłoby na ukształtowanie rozległych terenów współczesnego śródmieścia. Wtapiając się w tkankę miasta, socjalistyczne zespoły śródmiejskie kształtują się w poważnym stopniu z zabudowy mieszkaniowej. W systemie układu planistycznego i stref funkcjonalnych współczesnego miasta socjalistycznego zespół ośrodka społcczno-administracyjnego zajmuje na ogół tereny centralne stanowiące wraz ze strefami mieszkaniowymi podstawowy masyw osiedleńczy miasta (segregator aktów prawnych).

Centrum rzadko sąsiaduje ze strefą przemysłową, ma jednak z nią dogodne połączenie (w Warszawie poprzez ul. Nowoświętokrzyską i Nowotki; w Moskwie poprzez magistralę im. J. Stalina i bulwary rzeki). Układ śródmiejski kształtuje się zazwyczaj w powiązaniu z ważną magistralą miasta, traktowaną jako jego odświętna trasa; w celu odciążenia jej od ruchu tranzytowego zakłada się często równoległe lub półobwodnicowe trasy czysto komunikacyjne (al. Marchlewskiego w Warszawie, nowe obwodnice w Moskwie). Prowadzi to do zróżnicowania roli ulic i placów dzielnicy śródmiejskiej, co odciąża zespoły centralne wyłączając, zwłaszcza place, z wielkiej komunikacji miejskiej (promocja 3 w 1).