Uporządkowania zespołu

Rossi przystępując w roku 1819 do nowej przebudowy i uporządkowania zespołu świadomie przejmuje od poprzedników te założenia kompozycyjne, które wykazały wyraźnie swą płodność. Działając w nowym okresie historycznym, dysponując znacznie szerszymi możliwościami realizacyjnymi i stojąc wobec znacznie wyższych wymagań jedności architektonicznej centrum Petersburga Rossi rozwija istniejący układ i doprowadza go do dojrzałości. W dążeniu do spotęgowania spoistości wewnętrznej placu mistrz powtarza symetrycznie krzywoliniowy gabaryt budynku Feltena. Oba korpusy łączy ogromnym łukiem usytuowanym na osi Pałacu Zimowego. Przebudowuje oczywiście i starą część feltenowską, nadając całości ciekawą w planie linię paraboidalną (o niemal prostych wylotach) oraz jednorodną szatę klasycystyczną (program uprawnienia budowlane na komputer).

Koncepcja Rossiego jest diametralnie przeciwstawna początkowemu projektowi autora Pałacu Zimowego: o ile Rastrclli - architekt baroku - traktował plac jako część kompozycji pałacu powołaną do jego uświetnienia, o tyle Rossi zgodnie z poglądami urbanistycznymi klasycyzmu uważał sam plac za główne ognisko kompozycji, przy czym otaczające gmachy miały być tylko środkiem uformowania jego przestrzeni. Przy tak różnym ujęciu problemu wyzyskuje jednak sprawdzoną już przed nim tendencję do krzywoliniowego formowania placu i otwarcia go od Prospektu Newskiego za pośrednictwem obecnej ulicy Hercena (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Odległości do łuku

Wznosząc gmachy Sztabu Generalnego Rossi styka się z najistotniejszym problemem kompozycyjnym placu - problemem ustosunkowania plastycznego swych budowli do już istniejącego Pałacu Zimowego (uprawnienia budowlane). Wychodząc z ówczesnej hierarchii treści obu gmachów i walorów architektonicznych rezydencji monarszej podporządkowuje tej ostatniej podkowę Sztabu Generalnego, która okala jedynie plac i otwiera perspektywy jego dominanty. Powściągliwe potraktowanie plastyczne budowli, ograniczające się jedynie do zastosowania płaskich pilastrów, półkolumn i zwięzłych profilów poziomych, uzupełnia konsekwentnie kompozycję elewacji Sztabu Generalnego jako tła architektonicznego placu i Pałacu Zimowego (program egzamin ustny).

Ta lakoniczna architektura kontrastuje z patetyczną elewacją Pałacu Zimowego pulsującego uskokami plastycznymi, nerwowym rytmem zryzalitowanych kolumn to dramatycznie zgęszczających się, to opadających bezwładnie. Mistrz wykorzystuje tu różnicę stylów czyniąc z niej element różnorodności kompozycyjnej gmachów, ich wzajemnego, kontrastującego uzupełnienia. Zestawienie to uwypukla główny motyw kompozycji - dominującą rolę pałacu, który poza tym jest nieco wyższy niż zabudowa przeciwległej strony (Sztab Generalny - 21 m wysokości, Pałac Zimowy - 25 m) (opinie o programie).

Jednakże zespół Rossicgo nic rozwiązywał jeszcze problemu jedności placu. Kontrast wytworzony przez jego komponenty nie był poparty dostateczną współmiernością architektury i gabarytów obu gmachów. Poza tym gabaryt wysokościowy zabudowy był zbyt mały, aby opanować plastycznie ogromną przestrzeń placu ; wysokość dominanty układu - Pałacu Zimowego - stanowiła zaledwie jedną dziewiątą odległości do łuku Rossiego. Jedność placu osiąga dopiero Montferrand - architekt soboru Izaaka, który wznosi gigantyczną kolumnę Aleksandrowską ustawioną na placu Pałacowym w r. 1834. Kolumna Aleksandrowska wysokości 47,5 m usytuowana jest w ognisku krzywej gmachu Sztabu Generalnego. Jednocześnie jej ustawienie na osi Pałacu Zimowego w niewielkiej od niego odległości mogłoby z niej uczynić monument zaznaczający uroczyste wejście do pałacu (segregator aktów prawnych).

Dzięki połączeniu w sytuacji kolumny punktów charakterystycznych dla obu gmachów placu powstają przesłanki sprzęgnięcia ich wielkim pionem monumentu. Decydującą rolę odgrywają jednak wymiary kolumny, a zwłaszcza jej wysokość, prawie dwukrotnie większa niż gabaryt wysokościowy obu gmachów. W znaczeniu urbanistycznym kolumny Aleksandrowskiej przejawiła się dobitnie kompozycyjno-organizacyjna siła pionu architektonicznego. Istotnie, właśnie kolumna utwierdza i równoważy całą przestrzeń placu; równie korzystnie rysuje się ona na tle gmachu Sztabu Generalnego jak i pałacu, jednocząc obie te budowle (promocja 3 w 1).