Urządzenia upustowe w zaporach ciężkich

Urządzenia upustowe w zaporach ciężkich mogą być związane z samą zaporą lub stanowią odrębne obiekty, np. przelewy stokowe i wieżowe albo sztolnie obiegowe (program uprawnienia budowlane na komputer). W rozdziale niniejszym omówi się jedynie przelewy i spusty związane bezpośrednio z korpusem zapory ciężkiej.

Przelewy na zaporze. W części przelewowej korona jest obniżona ze względu na potrzebne światło przelewu (wysokość i szerokość). Wymiary światła określane są w zależności od wartości obliczonego przepływu miarodajnego według zasad. W niektórych przypadkach przy określaniu światła przelewów zapory uwzględnia się współpracę spustów dennych oraz możliwość zrzutu części wód przez siłownię wodną, jeżeli takie urządzenia istnieją - wtedy uzyskuje się mniejsze światło (program uprawnienia budowlane na ANDROID). Na przelewach najczęściej stosowane są zamknięcia segmentowe, następnie zasuwowe, rzadziej klapowe i sektorowe. Sumaryczne światło przelewu rozdzieła się na poszczególne przęsła, których rozpiętości zależne są od typu za mknięcia i wysokości przelewów. Przęsła oddzielone są filarami wychodzącym: bezpośrednio z korpusu części przelewowej (uprawnienia budowlane).

Na filarach opiera się most ora2 pomieszczenia dla mechanizmów wyciągowych. Na moście takim z reguły znajdują się: tor dźwigu, najczęściej portalowego, przeznaczonego do obsługi zamknięć remontowych i montażu zamknięć głównych. Spotyka się też rozwiązania, w których zamknięcia główne nie mają indywidualnych mechanizmów wyciągowych, lecz są podnoszone i opuszczane przez żuraw obsługujący całość przelewu kolejno przęsło po przęśle. Kształt filarów - ich grubość i długość - określa się podobnie, jak przy filarach jazów z zamknięciami. Częściej spotyka się rozwiązania, w których dylatacja sekcji zapory przecina filar w połowie jego szerokości (system dokowy), wtedy praca samego zamknięcia jest pewniejsza. Rzadziej umieszcza się filary na środku sekcji i to jedynie w takim przypadku, gdy istnieje dobre podłoże skalne i niebezpieczeństwo nierównomiernego osiadania jest znikome (program egzamin ustny).

Zarys krzywoliniowego profilu przelewu

Koronę części przelewowej kształtuje się w profilu według krzywej gwarantującej podparcie warstwy przelewającej się wody. Podobnie jak w jazach bez zamknięć można tu stosować krzywe Creagera-Oficerowa lub wyznaczyć przebieg konturu przelewu stosownym równaniem analitycznym. Bardzo często korona ma charakterystyczne cofnięcie w rodzaju zakrzywionego nawisu w kierunku górnej wody. Taki kształt korony jest korzystniejszy hydraulicznie, zwiększa bowiem współczynnik wydatku (opinie o programie).

Zarys krzywoliniowego profilu przelewu przechodzi dalej w ścianę spadową o stałym nachyleniu, zgodnym lub nieco łagodniejszym, niż nachylenie zamkniętej części zapory. W ostatnich czasach pojawiły się tendencje wprowadzenia pewnej odmiany w kształtach przelewów, mianowicie na styku części łukowej z płaską ścianą spadową projektuje się niewielki uskok profilu, powodujący powstanie w tym miejscu lokalnego ssania, powiększającego nieco wydatek przelewów. Zważywszy, że ssanie to może działać destrukcyjnie na beton, nie można być pewnym, czy owa odmiana profilu okaże się korzystna; raczej należy odczekać z sądem do czasu, gdy kilkuletnia eksploatacja tego typu przelewów bądź okaże ich wyższość nad typami tradycyjnymi, bądź też ujawni ich wady (segregator aktów prawnych).

Połączenie ściany przelewowej z płytą wypadu może nastąpić w różnej formie:
- przejście do poziomu wyprofilowanej płyty lukiem o stosownym promieniu,
- utworzenie progu o wypadzie łukowym powyżej poziomu płyty wypadowej. Ma to na celu odrzucenie strumienia przelewającej się warstwy wody na pewną odległość od zapory, polepszając w ten sposób warunki rozpraszania energii wody zadaniem progu może być też odsunięcie rozmycia dna od stopy zapory na odległość zapewniającą, iż rozmycie to nie zbliży się do zapory w stopniu mogącym pogorszyć warunki jej stateczności,
- łagodne przejście lukiem do wyraźnie zagłębionego wypadu w celu wytworzenia dużych głębokości, sprzyjających rozproszeniu energii wody (promocja 3 w 1).