Wapienie i dolomity

Prócz tego, należałoby przeprowadzić w porozumieniu z Centralnym Urzędem Geologicznym dokładną rejestrację jakości i możliwości eksploatacyjnych złóż piaskowców na poszczególnych obszarach ich występowania, a jeszcze dotychczas nie użytkowanych do celów drogowych. Należałoby ustalić możliwości ich zużycia do tego celu i na tej podstawie stworzyć racjonalną i planową gospodarkę materiałem kamiennym piaskowcowym dla drogownictwa, przeprowadzając „rejonizację" jego zastosowania, aby odciążyć przewóz materiałów granitowych i bazaltowych z kamieniołomów Dolnego Śląska (program uprawnienia budowlane na komputer).

Szczególnie należy wyzyskać należycie piaskowce karpackie zarówno dla potrzeb drogowych miejscowych, jak też dla zaopatrzenia innych obszarów Polski ubogich w materiały kamienne. Należy zwiększyć i rozszerzyć zastosowanie zbadanych już dostatecznie piaskowców z kamieniołomu w Klenczanach do budowy nawierzchni bitumicznych. Próby wykonane zostały w okresie kilku lat, a obserwacje wyników dały wyniki pozytywne (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Najlepszymi własnościami fizycznymi i mechanicznymi odznaczają się niewątpliwie dolomity. Na te materiały należałoby zwrócić większą uwagę, szczególnie na dolomity powiatu chrzanowskiego (Dubie). Dolomity śląskie znalazły zastosowanie w budownictwie drogowym. Wapienie są materiałem bardzo różnorodnym. Ich własności są zależne ‘przede wszystkim od wyglądu i rodzaju masy skalnej, następnie od porowatości i rodzajów porów w materiale, wreszcie od rodzajów i ilości domieszek obcych, zwłaszcza gliniastych (uprawnienia budowlane).

Najlepszymi cechami fizycznymi i mechanicznymi odznaczają się wapienie zwarte, o masie skalnej zbitej, bezpostaciowej lub częściowo krystalicznej. Wykazują one wysoką jak dla wapieni wytrzymałość na ściskanie (około i powyżej 1000 kG/cm²), ścieralność w bębnie Devat a wynoszącą około oraz ciężar objętościowy zbliżony do ciężaru właściwego (program egzamin ustny).

Porowatość wapieni

Do tego typu należą przede wszystkim wapienie kieleckie (powiat kielecki i opatowski), niektóre z wapieni Pasma Krakowsko-Wieluńskiego, wapienie krakowskie, niektóre z karpackich oraz wapienie powiatu żywieckiego. Odrębną grupę stanowią wapienie kredowe i margliste o masie skalnej drobnoporowatej, ziemistej o bardzo niejednorodnych i na ogół słabych własnościach; do nich należy zaliczyć wapienie lubelskie (opinie o programie).

Z porównania własności wapieni z różnych okolic Polski wynika, że wytrzymałość na ściskanie nie może być podstawą ustalania ich jakości i przydatności do celów’ drogowych. W zasadzie wapienie o wysokiej wytrzymałości na ściskanie odznaczają się również innymi dodatnimi cechami. Z drugiej jednak strony większość wapieni, np. kieleckich o małej ścieralności i małej nasiąkliwości, wykazuje wytrzymałość na ściskanie poniżej 1000 kG/cm-’ (700 - 1000 kG/cm²). Z lego względu za podstawę do oceny własności należałoby raczej przyjąć ścieralność w bębnie Deval’a i na tarczy.

Porowatość wapieni, a zwłaszcza rodzaj porów, ma duży wpływ na nasiąkliwość i jednorodność masy skalnej. Pory w postaci szczelin rozmieszczonych nierównomiernie, zagłębień i dużych otworów powodują dużą nasiąkliwość oraz bardzo różnorodną wytrzymałość na ściskanie i ścieralność materiału. Zwięzłość wapieni jest mała, dochodzi bowiem najwyżej do 12 (wyjątkowo 15 i 16), zazwyczaj wynosi około 10 (segregator aktów prawnych).

Zagadnienie dostosowania materiałów wapiennych i dolomitów do celów drogowych poczyniło w Polsce w okresie powojennym poważne postępy dzięki badaniom, wykonanym w szerokim zakresie na terenie województwa kieleckiego przez mgr inż. Z. Pałysa. Badania te dały zupełnie zadowalające wyniki, potwierdzające możliwość rozszerzenia baz naturalnych materiałów kamiennych, używanych do mas bitumicznych, również i na materiały miejscowe wapienne.

Pozwala to na znaczne obniżenie kosztów produkcji kruszywa bitumicznego (promocja 3 w 1). Wzrastające stale zapotrzebowanie budownictwa drogowego na materiały kamienne wymaga poważnego wysiłku i koordynacji pracy nad przygotowaniem potrzebnych baz surowcowych, właściwego ich zagospodarowania oraz racjonalnej eksploatacji.