Własności fizyko-chemiczne

Własności fizyko-chemiczne tych skał, podobnie jak i innych skal naturalnych. W Polsce, jak już wspomniano, skały pochodzenia wulkanicznego przydatne do produkcji kruszywa do betonów lekkich - praktycznie rzecz biorąc - nie występują (program uprawnienia budowlane na komputer). Wstępne próby użycia do betonów tufów z wylewu Krzeszowickiego dały wyniki raczej negatywne ze względu na stosunkowo wysoki ciężar objętościowy (1800-2000 kG/m3).

Gruz ceglany miał istotne znaczenie jako kruszywo w pierwszych latach po wojnie. Obecnie, kiedy zniknęły już powojenne rumowiska, zakres zastosowania tego rodzaju kruszywa jest bardzo ograniczony.
Wytrzymałość cegły rumowiskowej waha się zwykle w dość szerokich granicach. Przeprowadzone w latach 1945-1947 w ITB badania cegieł z 17 różnych rumowisk warszawskich wykazały wytrzymałość cegły na ściskanie 25-250 kG/cm2, średnio - 60 kG/cm2. Ciężar objętościowy cegły wahał się w granicach 1600-^-1950 kG/m, nasiąkliwość do 30% (ciężarowo) (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Przed rozdrobnieniem na łamaczu gruz ze zniszczonych budynków podlega selekcji w celu odrzucenia kawałków drewna, węgla itp. zanieczyszczeń. Oddzielanie zaprawy od cegły jest zbędne. Podczas kruszenia zaprawa, której wytrzymałość jest mniejsza niż wytrzymałość cegły, ulega silnemu rozdrobnieniu i przechodzi do kruszywa w postaci piasku. Do najdrobniejszych frakcji kruszywa przechodzą również części pylaste i inne zanieczyszczenia znajdujące się w gruzie.

Silnie rozdrobnione kruszywo ceglane ma pewne własności hydrauliczne, znane już i wykorzystywane w starożytności (uprawnienia budowlane). W przypadku kruszywa gruzowego jednak z uwagi na obecność zanieczyszczeń - najbardziej drobne frakcje uważane są z reguły za nieprzydatne do betonu.
Ciężar nasypowy kruszywa frakcji powyżej 4 mm wynosi w stanie luźnym 900-1000 kG/m3, silnie utrzęsionym ok. 1200 kG/m3.
Pod wpływem wody wskutek pęcznienia cząstek ilastych struktura wapieni ulega rozluźnieniu i wytrzymałość ich w stanie nasycenia wodą spada znacznie w porównaniu z wytrzymałością w stanie powietrzno-suchym (program egzamin ustny). Niewskazane jest również, aby wapienie przerabiane na kruszywo pochodziły ze złóż o zbyt cienkiej budowie warstwowej, gdyż ma ono wówczas znaczną zawartość ziarn płaskich i wydłużonych.

Skład chemiczny

W Polsce warunki, jakie musi spełniać kruszywo wapienne do betonów, określone zostały w normie branżowej BN-63/6723-02 „Kruszywo z wapieni lekkich”. Norma ta przewiduje otrzymywanie kruszywa jedynie z przeróbki skał wapiennych o ciężarze objętościowym mniejszym lub równym 1,8 G/cm3.
W zależności od przeznaczenia dla odpowiedniej marki betonu, w normie rozróżnia się pięć klas kruszywa : 25, 50, 70, 90 i 110. Przyjęty sposób podziału różni się więc zasadniczo od ogólnie przyjmowanego podziału innych kruszyw lekkich, gdzie pojęcie klasy powiązane jest z wielkością ciężaru nasypowego (opinie o programie).

Norma określa równocześnie wymagania dla skał wapiennych przerabianych na kruszywo.
Skład chemiczny podaje się w procentach ciężarowych w przeliczeniu na tlenki (CaO, Si02, MgO itd.). Oznaczenia pełnego składu chemicznego dokonuje się raczej rzadko. Natomiast konieczne jest określanie zawartości składników szkodliwych, do których zalicza się: niespalony węgiel, związki siarki (S03), wolne wapno (CaO).
Określenia ilości poszczególnych składników dokonuje się metodami chemicznej analizy ilościowej (segregator aktów prawnych).
Zawartość niespalonego węgla określa się pośrednio przez oznaczenie strat prażeniowych. Jakkolwiek straty prażeniowe nie są równoznaczne z zawartością niespalonego węgla, to jednak ze względu na prostotę oznaczenia stosuje się tę metodę. Ewentualny błąd nie przekracza 2% (promocja 3 w 1).

Zanieczyszczenia organiczne w kruszywach lekkich w zasadzie nie występują. Parametr ten nie jest ograniczany w normach przedmiotowych. Spotykane mogą być natomiast przypadkowe zanieczyszczenia obce szczególnie w kruszywach z grupy odpadów przemysłowych eksploatowanych ze zwałów.