Wymiarowanie elementów

Wymiarowanie elementów w projektach budowlanych ma formę przyjętą zwyczajowo, a następnie ustaloną przez normy lub instrukcje. Wymiarowanie to wynika z tradycji dawnego budownictwa, stosowania dawnych przyrządów i różnych jednostek wymiarów, jak np. cal, cm (program uprawnienia budowlane na komputer).

Dokładność wykonania, zależna od użytego materiału i sposobu konstruowania, była przestrzegana raczej sporadycznie i często była wynikiem indywidualnych wymagań nadzoru i chęci wykonawcy. Nie oznacza to, by w historii budownictwa nie było dążności do przestrzegania dokładności w projektowaniu i wykonywaniu. Wprost przeciwnie, wiele zachowanych budowli wskazuje na dużą, dziś nie stosowaną dokładność projektantów i wykonawców. Dowodem tego jest obróbka kamieniarska, szczególnie dokładne budownictwo drewniane i wysoka jakość murów z cegły i kamienia (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Postępowanie to było bądź wynikiem kultu religijnego, bądź zarządzeń władz, a niekiedy obowiązkowości wykonawcy. Nie było wówczas wymagań, jakie stawia rozwijający się przemysł lub warunki wytrzymałościowe budowli. Przy potęgującym się ruchu budowlanym obserwujemy znaczny spadek jakości, a w dużej mierze dokładności wykonania. Znajduje to nawet pewne uzasadnienie właśnie ze względu na wytrzymałość budowli (uprawnienia budowlane). Na przykład w niskich budynkach mieszkalnych wymaganie ścisłego zachowania grubości spoin w granicach 10-15 mm nie jest konieczne; wskutek pogrubienia spoin, zmniejsza się wprawdzie wytrzymałość muru, lecz nie powoduje to -niebezpiecznego obniżenia współczynnika pewności, natomiast ułatwia i przyśpiesza wykonywanie budynku. Należy jednak pamiętać, że przy wznoszeniu budynków wysokich niedbałe wykonanie zagraża ich bezpieczeństwu (program egzamin ustny). W tym przypadku powinny być zwiększone wymagania nadzoru, jednak robotnik przyzwyczajony do mało precyzyjnego wykonywania będzie miał znaczne trudności zwiększenia dokładności w pracy. Można tu zastosować klasyfikowanie pracowników budownictwa pod względem dokładności wykonywanych przez nich robót.

Konstrukcje stalowe

W budownictwie prowadzonym systemem „na mokro" dokładność wymiarów wyrobów nie jest przeważnie sprawą zasadniczą, gdyż ostatecznie wyroby można przyciąć do żądanego wymiaru, bądź uzupełnić niedobór wymiaru zaprawą. W budownictwie z elementów prefabrykowanych (np. w postaci wielkich bloków) zachowanie właściwych wymiarów jest warunkiem koniecznym (opinie o programie). Na dokładność wykonania ma znaczny wpływ sposób wymiarowania wskazujący, które wymiary należy uważać za ważne i jakie mogą być dopuszczalne od nich odchylenia. Na dokładność wykonania ma również wpływ stosowanie w projektach niewielkiej jednostki miary (np. milimetra), gdyż sugeruje to użycie dokładnych przyrządów pomiarowych.

Stosowana dawniej podstawowa jednostka miary została zastąpiona w układzie metrycznym centymetrem. Okazało się jednak, że dla niektórych gałęzi budownictwa centymetr jest jednostką zbyt dużą. Dlatego w budownictwie stalowym oraz w produkcji elementów z drewna przyjęto jako podstawę jednostkę milimetr. W innych gałęziach budownictwa, np. w przemyśle betonowym, budownictwie żelbetowym oraz przy wznoszeniu murów, stosuje się w projektach jako jednostkę centymetr (segregator aktów prawnych).

Łatwo sobie wyobrazić niedogodność, na jaką napotyka wykonawca otrzymując dokumentację w różnych jednostkach. Często nawet na jednym arkuszu spotyka się wymiary w cm i mm. Przyczyną tego jest różna dokładność obróbki materiału i różny sposób łączenia elementów.

Konstrukcje stalowe są z reguły przygotowywane w wytwórniach poza miejscem montażu. Zmusza to do dokładnego wymiarowania elementów konstrukcji, ścisłego ustalenia miejsca otworów na nity i śruby i do próbnego montażu w zakładzie produkcyjnym (promocja 3 w 1). Należy więc stosować dokładne wymiarowanie i przyjmować milimetr jako jednostkę podstawową.

Wymiarowanie w mm konstrukcji drewnianych uzasadnione jest wymiarami poprzecznymi sortymentu tarcicy, dostosowanymi do wymaganej dokładności przy użytkowaniu wyrobów z drewna (okien, drzwi itp.). Zachowanie wymiarów w milimetrach w konstrukcjach i wyrobach z drewna jest trudniejsze niż w budownictwie stalowym, gdyż drewno pod wpływem wilgoci zmienia objętość.