Zaplecze kulturalne

Przypomnijmy trochę liczb. W 1960 r. ilość izb mieszkalnych w PGR-ach wynosiła 447 tys., zaś ilość zatrudnionych - ponad 278 tys., w tym 49 tys. mieszkało w hotelach robotniczych. Ponad 70% zatrudnionych to rodziny 4, ó i 6-osobowe, a ok. 48% - rodziny 5, 6 i więcej osobowe. Tak więc zamieszkiwało w PGR-ach w 1960 r. ok. 800 tys. osób (dane orientacyjne). Należy dodać, że w tym 40 tys. osób nie było pracownikami gospodarstw, a zajmowało ok. 20 tys. izb. Ogólnie można przyjąć, że zagęszczenie wynosiło 1,8 osób na izbę (program uprawnienia budowlane na komputer).

Jeszcze w 1955 r. oddano 13 800 miejsc w hotelach robotniczych, które cechuje prymityw bytowania, nie stwarzający elementu zainteresowania robotnika gospodarstwa. Toteż nie tworzyły one podstaw do trwałego rozwoju gospodarstw. Wszyscy są zgodni, że tylko trwałe i odpowiednio wyposażone budynki mieszkalno oraz konieczne zaplecze kulturalne i usługowe mogą w pełni związać osiedlającego się robotnika i pracownika z gospodarstwem, a przez to wpłynąć na usprawnienie i wzrost produkcji w PGR-ach (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Sposób pominąć faktu, że spora część istniejących budynków mieszkalnych wymaga generalnego remontu, a ok. 650 budynków przeznaczonych jest do rozbiórki. Na niektórych terenach sytuacja jest gorsza od przeciętnej. Tak np. olsztyńskiego, szczecińskiego i koszalińskiego wykazują stan niższy od przeciętnej założonej na koniec minionego planu 5-letniego, wynoszącej 15,5 izb na 100 ha użytków rolnych (uprawnienia budowlane).

W związku z przedstawioną pokrótce sytuacją plan inwestycyjny na lata 1961-65 przewiduje budowę 43 tys. nowych izb kosztem 1,9 mld zł. Do roku 1965 przybyć będzie średnio powyżej 8.5 tys. izb rocznie. Zamierzone inwestycje będą stanowić ponad 21% wszystkich nakładów inwestycyjnych w PGR-ach w okresie planu 5-letniego (program egzamin ustny).

Charakter projektów

Czy zamierzone inwestycje przyniosą znaczną i widoczną poprawę? Przecież ogólna ilość izb zmniejszy się o 4 tys. izb przewidzianych do rozbiórki, a część młodych pracowników wstąpi w związki małżeńskie i upomni się o oddzielne mieszkania, jak również przybędzie pewna ilość emerytów, którzy nadal będą mieszkać na terenie osiedli PGR (opinie o programie).

W tej sytuacji obowiązkiem biur projektowych jest dostarczenie takiej dokumentacji, dzięki której możliwe będzie obniżenie kosztów budowy izby i zwiększenie ilości budowanych izb. Konieczne jest również racjonalne zmniejszenie standardu powierzchni mieszkań w PGR-ach. Różnice powierzchni w obecnie wykonywanych opracowaniach są znaczne w porównaniu z opracowaniami z lat ubiegłych i wynoszą około 10-15%. Wydaje się, że obecnie przyjęte wielkości są zbliżone do rozsądnej uzasadnionej granicy.

Mówiąc o konieczności potanienia budownictwa mieszkaniowego, m. in. przez rozsądne zmniejszenie powierzchni, należy jednak dążyć do jak najpełniejszego zabezpieczenia potrzeb mieszkańców wsi, które są w pewnym stopniu inne niż potrzeby w mieście. Chodzi więc o zapewnienie prawidłowej funkcji mieszkalnej w powiązaniu z funkcją dodatkową zaopatrzenia dla hodowli drobnego inwentarza, co ma wpływ na większe wymagania odnośnie wielkości kuchni. Ponadto jedna izba musi być zdecydowanie większa z uwagi na specyfikę życia społecznego na wsi (segregator aktów prawnych).

Mając na uwadze to zabezpieczenie potrzeb mieszkańców, zmniejszenie powierzchni powinno być wyrównane przez wprowadzenie jak najpełniejszej obudowy kuchni, ściennych szaf, skrytek, pawlaczy itp., by w ten sposób rekompensować ubytek powierzchni. W latach 1950-62 opracowano około 40 typów budynków mieszkalnych, cztero i sześciorodzinnych oraz szeregowych. Kilkakrotne weryfikacje eliminowały opracowania przestarzałe, a na ich miejsce opracowywano i będzie się opracowywać nowe, coraz lepsze i ekonomiczniejsze projekty, uwzględniające postęp techniczny.

Charakter projektów ulega ciągłym zmianom. Pierwsze projekty mieszkań 2PK nie przewidywały piwnicy ani spiżarni, nie mówiąc już o instalacjach wodn.-kan. i łazience (promocja 3 w 1). W 1957 r. nastąpiła poprawa. Wprowadzono trzy typy budynku dwurodzinnego projektu inż. Adamiaka, który „chwyci!" w terenie (sprzedano ok. 4000 egz. dokumentacji technicznej). Poszczególne wersje projektów posiadały kubaturę 670-760 m³ przy zabudowie 131 m². koszt 1 m³ wynosił ok. 430 zł.