Zbrojenie rur

Rury azbestowo-cementowe produkuje się metodą przemysłową, przez nakładanie cienkiej warstwy zaprawy z włókna azbestowego i cementu na obracający się rdzeń (program uprawnienia budowlane na komputer). Jednocześnie walce posuwające się po powierzchni powodują zagęszczenie i odwodnienie masy. Rury mają średnice nominalne (wewnętrzne) d = 50-500 mm i długości do 4000 mm. Jedynie rury 0 50 i 60 mm mają długość 3000 mm. Rury przewidziano na ciśnienie robocze: 0,3, 0,5 i 1,0 MPa, i stosownie do tego mają różne grubości ścian i różne cechy wytrzymałościowe. Moduł sprężystości wynosi ok. 3,0 MN/cm2, a gęstość objętościowa w stanie suchym średnio 1,85 g/cm3, w stanie nasyconym wodą średnio 2,10 g/cm3, a nasiąkliwość wagowa ok. 20% masy. Rury są produkowane wg PN-63/B-14750 „Rury azbestowo-cementowe ciśnieniowe” (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

W Polsce produkowane są na licencji firmy McCracken rury żelbetowe kielichowe WIPRO jednej długości użytkowej 2,40 m oraz o średnicach wewnętrznych: 60, 80, 100, 120 i 140 cm. Są wytwarzane w czterech klasach wytrzymałościowych, różniących się zbrojeniem (pojedyncze lub dwuwarstwowe). Ogólną charakterystykę rur obciążenia rysujące (przy dopuszczalnym rozwarciu rys 0,2 mm), stosownie do średnicy i klasy rur. Obciążenie niszczące wynosi Pn X 1,5 Pr0 (uprawnienia budowlane).

Zbrojenie rur nastręcza pewne trudności ze względu na zmianę znaku momentów wzdłuż obwodu pierścienia: momenty dodatnie występują w kluczu oraz w obszarze posadowienia, a ujemne - w pachwinach. Aby wykorzystać zbrojenie ściany, niektórzy autorzy1′ proponują umieszczenie go w strefie rozciąganej. W celu uniknięcia pomyłek przy układaniu rura powinna być zaopatrzona w stopkę lub mieć trwale oznaczony prawidłowy sposób jej ułożenia (program egzamin ustny). Ponieważ największe wartości osiągają momenty ujemne, powodujące rozciąganie od wewnątrz rury, można ułożyć zbrojenie pierścieniowe (blisko powierzchni wewnętrznej). Można użyć zbrojenia pierścieniowego obustronnego, co jest jednak mniej opłacalne. Rury tego typu produkują Zakłady w Białych Błotach.
A. Kleinlogel (Bewegungsfungen im Beton- und Stahlbetonbau. Berlin 1954) przytacza przykład zastosowania tak zbrojonych rur. Był to rurociąg lewarowy kanalizacji Hagi, długości 2,0 km i średnicy 2,00 m, wykonany z odcinków prefabrykowanych dług. 4,00 m (opinie o programie).

Rurociągi podziemne

Rurociągi podziemne mogą być poddane następującym obciążeniom:
- ciężar własny rury,
- wypełnienie cieczą,
- ciśnienie wewnętrzne (dla rurociągów ciśnieniowych),
- obciążenie nadsypką (wypełnienie wykopu),
- obciążenie od obciążenia naziomu (od pojazdów lub materiałów) (segregator aktów prawnych).

Obciążenie nadsypką zależy w istotny sposób od warunków ułożenia (w wykopie lub nasypie) oraz odkształcalności rurociągu w stosunku do otaczającego ośrodka. Obciążenie rurociągu stanowi na ogół spoczywająca na nim bryła gruntu; obciążenie to może być zmniejszone lub zwiększone siłami tarcia przyłożonymi do bocznych powierzchni bryły.
Trzy grupy warunków ułożenia rur: w wykopie, w nasypie i specjalne. Dla rur w wykopie bryłą obciążającą jest prostopadłościan, którego podstawa ma szerokość równą szerokości wykopu w poziomie szczytu rury, niezależnie od kształtu wykopu. Obciążenie jest zmniejszone siłami tarcia, działającymi wzdłuż płaszczyzn bocznych wykopu lub w płaszczyznach ścięcia bryły nasypu. Dla rur w nasypie bryła obciążająca ma podstawę szerokości równej zewnętrznej średnicy rury (promocja 3 w 1).

Jeśli rura jest sztywna, to sąsiednie partie nasypu osiadają wzdłuż płaszczyzn ograniczających obciążającą bryłę gruntu i wywołującą dodatkowe obciążenie rury. Rury ułożone w warunkach specjalnych mogą być obciążone lub odciążone siłami tarcia. Jedynie dla przypadków h) oraz i) (rura przeciskana) dodatkowe obciążenia nie występują.
Przytoczone metody wyznaczania obciążeń rurociągów odpowiadają warunkom prawidłowego, równomiernego zasypywania wykopów i zagęszczania materiału’nasypowego. Przy budowie rurociągów i kanałów dużych średnic istnieje niebezpieczeństwo niesymetrycznego zasypywania wykopu, np. spychaczem. Ten sposób postępowania jest niedopuszczalny, gdyż obciążenia mogą wtedy doprowadzić do przesunięcia, a nawet zniszczenia budowli.