Zwarte piaski

Jeżeli przez próby przeprowadzone za pomocą wierceń zostanie ustalona skala porównawcza dla oceny wartości napotkanych gruntów, sporządzona na podstawie zaobserwowanych potrzebnych nacisków, to następnie może wystarczyć tylko sondowanie, aby poznać wartość zalegających gruntów. W warunkach holenderskich gdzie spotyka się zazwyczaj grunty o jaskrawej różnicy w ich zwartości, a więc np. torfy i zwarte piaski, sondy takie okazały się bardzo praktyczne (program uprawnienia budowlane na komputer). U nas nie zostały one jeszcze wypróbowane. W naszych warunkach trzeba by nieraz wprowadzać duże naciski, co wymagałoby odpowiedniego zamocowania lewarów do wciskania sondy.

Istnieją również sondy do badania zwartości gruntów, oparte na innych zasadach. Bardzo interesujący typ przedstawia sonda opisana przez Terzaghi, służąca do określania uszczelnienia piasków (program uprawnienia budowlane na ANDROID). Dolna końcówka walcowa tego przyrządu ma średnicę 51 mm i długość 81 cm; wykonana jest z rury ściętej na dole w celu wytworzenia noża. Ciężar końcówki wynosi ok. 7 kG. Umocowana jest na żerdzi, którą w górnym końcu poddaje się uderzeniom ubijaka o ciężarze 63,5 kG, spadającego z wysokości 76 cm.

Sondę tę można wstawić do rury wiertniczej i badać uszczelnienie piasku licząc ile uderzeń ubijaka potrzeba na pogrążenie sondy o 30,5 cm (1 stopa ang.) w głąb. Są próby stosowania podobnych sond wbijanych z użyciem ubijaków znacznie lżejszych, np. 5-10 kG. Trzeba jednak stwierdzić, że wprowadzanie lżejszych ubijaków dawałoby zbyt zmienny stosunek między uderzającą masą i masą końcówki wraz z żerdzią przy jej wydłużaniu, co musiałoby źle wpływać na ocenę wyników (uprawnienia budowlane).

Główna rura

Burkhardt zbudował w Niemczech przyrząd do pobierania próbek gruntów, którego częścią podstawową jest rura o grubych ściankach z przyśrubowaną stożkową końcówką na dole i dokręcaną czapką na górze. Za pomocą młota kafarowego rurę tę można wbijać w grunt do głębokości 10 m i następnie wyciągać przy użyciu aparatu służącego do wyjmowania z gruntu stalowych ścianek szczelnych (program egzamin ustny). Wewnątrz głównej rury wprowadzona jest rura złożona wzdłuż z dwóch połówek i wykonana z cienkiej blachy z klapą na dole zapobiegającą ucieczce gruntu przy wyciąganiu. Przy wbijaniu rury zewnętrznej do rury tej wtłacza się grunt. Po wyjęciu i rozłożeniu rury wewnętrznej otrzymuje się gotowy przekrój napotkanych gruntów, skrócony nieco przez zgniecenie, co jednak łatwo wyrównać przyjmując pod uwagę głębokość pogrążenia rury w grunt (opinie o programie). Aczkolwiek aparat Burkhardta w Niemczech był szeroko reklamowany i według opisów daje dobre rezultaty, jednak może mieć zastosowanie tylko do niedużych głębokości i w użyciu go potrzebne są odpowiednie dodatkowe przyrządy, jak młot katarowy, wyciągacz, sprężone powietrze lub kocioł do młota parowego itd.

Niezwykle trudne zagadnienie określania wytrzymałości gruntów na ścinanie spowodowało, że w ostatnich latach Królewski Szwedzki Instytut Geotechniczny wprowadził do użytku sondę obrotową z końcówką wiatraczkową. Końcówkę tę ze względu na małe wymiary wstawia się do wnętrza rury wiertniczej, wtłacza ją w grunt poniżej spodu rury i następnie powoli obraca mierząc jednocześnie wielkość siły potrzebnej do obrotu (segregator aktów prawnych). W ten sposób dąży się do pomierzenia oporu gruntu na ścinanie w warunkach jego naturalnego zalegania.

Omawiając stosowanie sond trzeba jeszcze dodać że wbijanie w grunt zaostrzonego pręta stalowego 0 18-20 mm, uderzając młotem o ciężarze 5-h6 kG, bardzo często umożliwia ocenę wartości mechanicznej tego gruntu. Ostatnia ta metoda zwykle łatwa w zorganizowaniu i w przeprowadzeniu licznych prób, ma jednak pewne cechy ujemne, a mianowicie rzadko udaje się wpędzić pręt w grunt więcej niż na 3 m, chyba w zupełnie słabych uwarstwieniach; rozpoczynając więc wbijanie na poziomie posadowienia fundamentu nie udaje się zbadać gruntu głęboko, i b) co ważniejsze, ocena oporu pręta może być wyłącznie indywidualna, a więc zależy od osobistego doświadczenia badającego w posługiwaniu się tą metodą (promocja 3 w 1).