Elementy drobnowymiarowe

Do elementów drobnowymiarowych (gotowych i prefabrykowanych) zaliczamy elementy o powierzchni gabarytowej do 2 m i ciężarze umożliwiającym montaż ręczny siłami jednego do czterech robotników; ciężar elementów drobnowymiarowych mieści się więc w granicach od kilku do 200 a nawet 250 kG (program uprawnienia budowlane na komputer).

Elementy drobnowymiarowe z betonu, mimo szerokiego rozwoju obiektów i konstrukcji z elementów wielko- i średniowymiarowych, mają bardzo duże zastosowanie i to we wszystkich dziedzinach budownictwa. W chwili obecnej liczba typów elementów drobnowymiarowych obejmuje wiele tysięcy J). Przed kilkunastu laty, gdy prefabrykacja znajdowała się w początkowej fazie rozwoju, liczba różnych rodzajów elementów drobnowymiarowych była znacznie większa (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Do wyrobów drobnowymiarowych, których nie można zaliczyć do elementów prefabrykowanych, należą różnorodne elementy pokrywcze i wykończeniowe: płytki cementowe podłogowe, dachówka cementowa, płyty okładzinowe itp. elementy drogowe: kostki betonowe i kamienno-betonowe, krawężnikowe, płyty chodnikowe, ścieki na wodę, znaki drogowe itp. elementy kolejnictwa: ograniczniki, znaki komunikacyjne, sygnały itp. elementy stosowane w ogrodnictwie: płyty chodnikowe ogrodowe, krawężniki ogrodowe, ławki, cembrowiny, wazony, kosze itp. elementy gospodarstwa domowego: stojaki na dywany, koryta, żłoby, ścieki itp. elementy z betonu w budownictwie tradycyjnym: cegła cementowa, pustaki i dziurawka tradycyjna, kafle betonowe do pieców, wycieraczki, tulejki na chorągwie itp.

Powyższe i inne analogiczne elementy zaliczone do wyrobów nie są tematem niniejszego rozdziału. 

Elementy z betonu konstrukcyjnego zależnie od roli, jaką mają spełniać w konstrukcji i stopnia przystosowania do pełnienia tej roli, możemy podzielić na:
a) elementy samodzielne, tj. elementy przystosowane i przeznaczone do pracy samodzielnej, a nie jako część składowa konstrukcji;
b) elementy składowe konstrukcji, tj. elementy nie połączone ze sobą monolitycznie, z których złożona jest konstrukcja;
c) elementy współpracujące, tj. elementy połączone ze sobą monolitycznie:
d) półelementy, tj. elementy nadbetonowywane, czyli takie, które po uzupełnieniu betonem w wytwórni lub na budowie tworzą elementy konstrukcyjne zdolne do samodzielnej pracy lub stają się właściwą konstrukcją nośną (uprawnienia budowlane).

Rozwój prefabrykacji

W naszym kraju rozwój prefabrykacji w budownictwie został zapoczątkowany jeszcze w okresie drugiej wojny światowej oryginalnymi rozwiązania mi należącymi do ostatniej z wymienionych wyżej grup. Półelementy te odegrały dużą rolę w odbudowie zniszczonych w czasie wojny budynków i innych obiektów, zwłaszcza w Warszawie. Ponadto doświadczenia zdobyte przy wykonywaniu konstrukcji z tych półelementów zostały wykorzystane w wielu rozwiązaniach konstrukcji prefabrykowanych wykonywanych u nas z elementów średnio- i wielkowymiarowych.

Pierwsze prace nad zastosowaniem w Polsce konstrukcji z elementów prefabrykowanych rozpoczęte zostały w 1940 r. tj. w czasie okupacji, w Warszawie (program egzamin ustny).

Jednym z pomysłów podówczas wprowadzonych do praktyki budowlanej było rozwiązanie konstrukcyjne typu NH, polegające na zastosowaniu gotowych (wykonywanych fabrycznie) półelementów, przystosowanych do wykonania z nich pełnych elementów, tj. belek, stropów, ścian i mostów (przepustów). Dostarczone na budowę półelementy łączono przy użyciu betonu w jedną monolityczną całość. Gotowe części żelbetowe spełniają przy tym podwójną rolę, a mianowicie w okresie nanoszenia masy betonowej, wiązania zaczynu cementowego i twardnienia betonu (wykonanego na budowie) tworzą jego deskowanie, a po stwardnieniu nadbetonu stanowią część składową konstrukcji nośnej (opinie o programie). W półelementach umieszczano całość lub też większą część zbrojenia danych elementów konstrukcyjnych (belek, słupów). W celu zmniejszenia ciężaru gotowych elementów NH, stosowano odpowiednio małe przekroje tak, że ciężar ich odpowiadał w przybliżeniu ciężarowi profilowych belek stalowych. Z wymienionych względów, jak również z uwagi na warunki transportu, półelementy NH wykonywane były z wysokowartościowego betonu wibrowanego (segregator aktów prawnych).

Drugim opracowaniem z tego okresu jest rozwiązanie konstrukcyjne TK. Elementami gotowymi tego typu są półowalne otwarte oraz półowalne zamknięte małe elementy stropowe i dachowe. Z elementów tych montuje się konstrukcję nośną przy użyciu drewnianych lub stalowych podpór krążynowych bądź odpowiednich stemplowań. Użycie drewna w rozwiązaniach konstrukcyjnych typu TK jest minimalne, ponieważ podpory - krążyny lub stemple - usuwa się od razu po związaniu cementu w masie betonu łączącego, a więc po jednym lub dwóch dniach, po czym używa się ich ponownie do montażu i wykonania dalszych części stropu, czy też danej konstrukcji nośnej (promocja 3 w 1).

ten sposób zmontowane elementy łączy się w monolityczną konstrukcję stropową lub dachową przez zabetonowanie wezgłowi między poszczególnymi pasami ułożonych elementów lub przez zabetonowanie i nadbetonowanie całego stropu. W latach 1945-1949 była stosowana u nas tylko tego rodzaju prefabrykacja.