Elementy tradycjonalizmu

W swoim czasie hasłem tym szermowała architektura faszyzmu. Reżim faszystowski, apelujący do szowinistycznych nastrojów drobnomieszczaństwa, posiłkujący się społeczną demagogią i nadający dużą wagę moralnemu przygotowaniu społeczeństwa do realizacji swych akcji politycznych i wojskowych, uciekał się do form architektonicznych o większych możliwościach tworzenia obrazów. Tak więc spory odłam architektów włoskich obrał drogę operowania nieoczekiwanymi, wyolbrzymionymi formami abstrakcyjnymi (program uprawnienia budowlane na komputer). Architekci faszystowskich Niemiec (podobnie jak i pewien odłam architektów włoskich) przeszli do umiarkowanego konstruktywizmu połączonego ze stylizowanym odtwarzaniem form archaicznych. Pojmowanie dziedzictwa przez architektów faszyzmu było przy tym bardzo swoiste. Nic widzieli oni w tradycjach narodowych bogactwa humanistycznych zasad i plastyki, czerpali z nich natomiast tradycyjne formy (dach bawarski, układ wieżowy średniowiecznych zamków lub skarpy gotyckich świątyń, a we Włoszech - rózgi liktorskie) i czyniąc z nich symbol architektoniczny szowinistycznej ideologii odtwarzali je w nowych budowlach w sposób zawsze uproszczony lub wyolbrzymiony (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Wiąże się to ze swoistą emocjonalnością wywoływaną przez hipertrofię form kolosalnych, zgeometryzowanych porządków o abstrakcyjnej skali, ostrych zestawień wielkich masywów ścian ciążących nad długimi rytmami otworów, lub - przy przejściu do budownictwa w mniejszych miejscowościach. - przez sentymentalne atrybuty zaściankowej swojszczyzny. Elementy tradycjonalizmu w architekturze faszystowskiej odróżnia więc od istotnie postępowej ciągłości dziedzictwa ich retoryczność, sztuczność i swoista dekoracyjność, obca prawdzie życia. Odróżnia je kierunek doboru źródeł inspiracji zwracający się przede wszystkim do nurtów i form odsuniętych przez postęp i noszących piętno ujarzmienia człowieka i myśli ludzkiej. Odróżnia je wreszcie sam sposób przetworzenia dziedzictwa, doprowadzający do powstania antyhumanistycznych obrazów absolutnej siły, kształtowanych w nadludzkiej skali (uprawnienia budowlane).

Myśl urbanistyczna

W zupełnie odmiennym charakterze odradzają się tendencje umiarkowanego tradycjonalizmu dziś, znajdując wyraz w szeregu projektów i realizacji Francji, Szwajcarii, Holandii. Odzwierciedlają one reakcję wobec supremacji skrajnych kierunków abstrakcjonistycznych, tęsknotę do uzyskania zrozumiałych układów i kształtów, odpowiadających wyobrażeniom szerszych środowisk społeczeństwa o humanistycznym obliczu architektury współczesnej. Podobnie jak szereg nowych nurtów abstrakcjonistycznych i modernistycznych, nie objętych dotychczas w piśmiennictwie naszym żadną próbą systematyzacji i oceny - prądy te wymagają poważnych badań, bez których trudno dziś kusić się o sformułowanie ich genezy i znaczenia (program egzamin ustny).

Przechodząc do spraw problematyki dziedzictwa w urbanistyce stwierdzamy, że zagadnienia te przewijają się w wielu koncepcjach i doktrynach budowy i przebudowy miast, rozpowszechnionych wśród urbanistów Zachodu. Koncepcje te poszukują rozwiązania poważnych problemów społeczno-gospodarczych i technicznych miasta współczesnego. Ich punktem wyjścia jest na ogół stwierdzenie wadliwości stanu rzeczy, który cechuje nadmierne zagęszczenie zabudowy współczesnych wielkich miast wraz z jego skutkami społecznymi i zdrowotnymi, miast, w których rozwój motoryzacji wchodzi w kolizję z umożliwieniem jego najwłaściwszego wykorzystania (opinie o programie).

Szereg zdobyczy współczesnej myśli urbanistycznej na Zachodzie w rozwiązywaniu nowych problemów technicznych charakterystycznych dla naszych czasów stanowi obiektywny wyraz postępu w tej dziedzinie (segregator aktów prawnych). Nowoczesne rozwiązania komunikacyjne wraz z daleko posuniętą dyfcrcncjacją magistral w układzie miasta i wydzieleniem szybkich arterii tranzytowych, wraz z praktyką wielopoziomowych skrzyżowań, nowe zasady przestrzennego kształtowania zabudowy, zwłaszcza zaś zabudowy mieszkaniowej, podporządkowane najbardziej racjonalnym układom budynków i ich insolacji, otworzenie horyzontów urbanistyki na nowe typy satelitarnych układów osiedleńczych, prace nad systemem usług towarzyszących mieszkalnictwu - wszystkie te osiągnięcia stanowią poważny dorobek współczesnej urbanistyki światowej powstały m.in. na gruncie wysokiego poziomu rozwoju techniki komunalnej w miastach Zachodu (promocja 3 w 1).