Komunikacja

Na szczęście nasz język jest na tyle bogaty, aby wynaleźć inne określenia. W języku angielskim znajdujemy pojęcie »social communications median. Wchodzi ono powoli także do języka polskiego »środki społecznego komunikowania«. Gdy mówimy o środkach komunikowania. zauważamy nie tylko nadawcę i autora, ale także odbiorcę czytelnika, widza, słuchacza - myślimy o interakcji istniejącej między nimi. Myślimy także o opinii publicznej, o jej kształtowaniu przez nadawcę, ale także o jej wpływie na nadających (program uprawnienia budowlane na komputer).”

Pojęcie „komunikacji" wydaje się kluczowe w rozumieniu współczesnej roli dziennikarstwa; nawet ten termin jednak budzi nieufność i rozumiany jest rozmaicie. O swoich uprzedzeniach wobec potocznego modelu mediów mówi na łamach „Arki” (nr 295) Wiesław Walendziak w rozmowie zatytułowanej Dobra przyszłość… dla każdego (program uprawnienia budowlane na ANDROID)?: „Przyjęto siłą rozpędu liberalną tezę, że media w Polsce służą tylko komunikowaniu. Ale w praktyce okazuje się, iż jest przyzwolenie na komunikowanie się tylko w jedną stronę. Oświeceni mają prawo oświecać, nieoświeceni mają obowiązek słuchać. Kiedy mówimy o narodowej tradycji i o narodowej kulturze, człowieku, który wierzy w Boga, jesteśmy atakowani już za sam fakt prezentowania tych elementów naszej rzeczywistości społecznej. Widać to w wielu wypadkach. Obojętnie, czy są to gazety, programy artystyczne, kulturalne, czy radiostacje. Próba kontestacji modelu: nadawca - wychowawca i zastąpienia go modelem komunikacji w obie strony wywołała na początku protest telewizyjnego establishmentu (uprawnienia budowlane).

Rola opiniotwórcza

Dzisiaj, dzięki równowadze, jaka w mediach zapanowała, ludzie, tak jak w Stanach Zjednoczonych, mogą w telewizji usłyszeć: »Nie będę przepraszać za to, że jestem żonaty chcę mieć kilkoro dzieci, że raz w tygodniu chcę pójść do kościoła, nie jest mi przykro, że należę do wyznaniowej większości i mówię po polsku.« (…) Podstawowym, minimalnym zadaniem, jakie chciałem wykonać, było to, żeby telewizja przynajmniej przypominała zwierciadło, które odbija rzeczywistość ze wszystkimi jej niuansami. To udało się chyba w dużej części (program egzamin ustny). Oczywiście, telewizja, jak każde medium, ma prawo i obowiązek nie tylko informować i pokazywać rzeczywistość, ma także prawo komentowania i tłumaczenia, ale nie w tym złym indoktrynacyjnym sensie. To, że zaczęła pokazywać »rzeczywistość nagą«, znaczy, że prawo głosu zaczęli mieć ci, którzy tę rzeczywistość tak naprawdę tworzą.”

Spór wokół współczesnych mediów jest sporem o strategię społeczną. Jaka jest rola prasy, radia i telewizji - formacja czy tylko informacja? Interpretacja czy suchy przekaz? Dziennikarz - to nie ulega wątpliwości - winien być przede wszystkim świadkiem, winien dawać świadectwo prawdzie. Każde świadectwo jest jednak zawsze „zapośredniczone", wybór świadectw, nawet najbardziej wiarygodnych, też bywa nieprzypadkowy: w praktyce postulat mediów - zwierciadła rzeczywistości jest nie do końca osiągalny (opinie o programie).

Czy rola opiniotwórcza, pedagogiczna mediów musi oznaczać ich ideologizację? Czy może na pewnych etapach przemian społecznych funkcja perswazyjna okazuje się niezbędna? O antypropagandowej fobii dziennikarzy pisze w artykule U progu przemian Krzysztof Nowak („Przegląd Polityczny”, nr 27-2895): „Model wolnej prasy jest pod każdym względem antytezą modelu propagandy. Beneficjentem jest odbiorca i jego - jako konsumenta czy obywatela - potrzeby musi przede wszystkim uwzględniać nadawca (segregator aktów prawnych).

O konsumenta czy obywatela trzeba bowiem konkurować. Obraz świata nie może być spójny, jednolity i jednoznaczny, bowiem nadawców jest waelu i każdy z nich jest autonomiczny. Żaden też z możliwych punktów widzenia nie jest a priori nieuprawniony - każdy może mieć rację, jeśli potrafi przekonać do tego innych (…) Propaganda kreuje jeden spójny obraz świata, wolna prasa odsłania różne oblicza rzeczywistości i pokazuje często niezgodne ze sobą obrazy (…) (promocja 3 w 1).