Konsekwencje wałów

Do konserwacji wałów i kanałów należały prace ziemne: pogłębianie kanałów i podwyższanie wałów (Begrabung), usuwanie chwastów i zarośli, likwidacja kretowisk i dziur po gryzoniach (Kraudung). Te ostatnie czynności przeprowadzano regularnie dwa lub trzy razy do roku: wiosną w końcu czerwca na św. Jana, w środku lata z początkiem sierpnia na św. Jakuba i przed zimą w końcu września na św. Michała. Usuwać chwasty mogli wszyscy mieszkańcy Żuław, prace ziemne wykonywali niekiedy robotnicy najemni, wyspecjalizowani w tym fachu, a określani w źródłach jako Graber. W razie powodzi, a zwłaszcza w wypadku konieczności likwidacji zatorów lodowych grożących przerwaniem wałów, jak to było w 1633 r., wzywani byli wszyscy mieszkańcy Żuław (program uprawnienia budowlane na komputer).

Jeśli się chce ustalić wielkość areału ziemi uprawnej na Żuławach Gdańskich, a szczególnie prześledzić jego zmiany w ciągu XVII w., napotyka się duże trudności, wynikłe przede wszystkim z faktu, że nie dysponujemy materiałami typu inwentarzowego, opracowanymi przez ośrodek administracji, a więc przez zarząd Żuław Gdańskich. Materiały takie, o ile były, zginęły podczas ostatniej wojny. Nie jest więc możliwe porównanie pod tym względem Żuław Gdańskich z sąsiednim kompleksem posiadłości miejskich Elbląga (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Istnieją wprawdzie - liczne nawet - wykazy areału poszczególnych zespołów wsi Żuław Gdańskich, zawarte w materiałach dotyczących nadzoru nad funkcjonowaniem systemu wodnego, bliższe jednak zbadanie i porównanie tych wykazów przekonuje, że tylko niektóre z nich przedstawiają ogólny areał wsi. Zależne jest to każdorazowo od okoliczności sprawiających, że wykaz taki sporządzono (uprawnienia budowlane).

Czyszczenie kanałów

Czyszczenie kanałów i naprawa wałów wszystkich urządzeń odprowadzających wodę, od najdrobniejszych do głównych, jak Motława i Wisła, przeprowadzana była siłami samych mieszkańców Żuław, ale proporcjonalnie do posiadanej ziemi - nach Hubenzahl, jak często wspominają źródła. Jednak tylko główne rzeki czy drogi Żuław Gdańskich były reperowane i utrzymywane przez ogół mieszkańców (program egzamin ustny). Wówczas wykazy włók poszczególnych wsi, służące za podstawę wymiaru obowiązków spoczywających na ich mieszkańcach, zawierały dane pełne, areał całej wsi. Gdy jednak naprawa czy troska o czystość kanałów dotyczyła lokalnych odcinków, zmniejszał się krąg chłopów zobowiązanych do wykonywania tych czynności. Wchodzili wówczas w grę tylko ci wieśniacy, którzy danymi odcinkami kanałów odprowadzali wodę ze swych gruntów. Nie należy więc sądzić, że mamy tu do czynienia z fałszywie wykazywanym areałem wsi. Trzeba każdorazowo ustalić, o jaką część areału chodzi. Z tych względów do przedstawienia areału ogólnego wsi nadają się tylko nieliczne wykazy, sporządzone przy okazji prac obowiązujących wszystkich mieszkańców wsi (opinie o programie).

Analogiczne zastrzeżenia i uwagi odnoszą się do wykazów areałów wsi zaprzysięgających przynależność do kas ogniowych. Odszkodowanie dla pogorzelców, ustalane przez przysiężnych, rozdzielane było między wsie i poszczególnych gospodarzy według włók posiadanej ziemi. Nie było jednak przymusu i nie wszyscy mieszkańcy musieli przystąpić do takiej organizacji pomocy sąsiedzkiej. Szczególnie odnosi się to do grupy wsi wolnych, gdzie własność była podzielona. Na ogół jednak sołtysi, dokonujący zaprzysiężenia przynależności do organizacji przeciwpożarowej w imieniu swych sąsiadów, zgłaszali liczby włók bardzo zbliżone do rzeczywistych (segregator aktów prawnych).

Prócz wykazów areału wsi dla wspólnych prac porządkowo-naprawczych, jak też dla celów funkcjonowania organizacji przeciwpożarowych, posiadamy jeszcze przekroje pochodzące ze źródeł o różnym przeznaczeniu (promocja 3 w 1).