Okres rozdeskowania

Okres rozdeskowania jest niejednakowy dla rozmaitych konstrukcji betonowych i żelbetowych. Tak np. deskowanie ograniczające boczne powierzchnie elementów konstrukcji można usunąć wcześniej niż deskowanie poziomych powierzchni, deskowanie płyt o niewielkich rozpiętościach – wcześniej niż dna belek. Jest to zrozumiałe, gdyż płyty boczne deskowań belek, sklepień, łuków i słupów przenoszą w zasadzie tylko ciśnienie świeżego betonu, które po ukończeniu procesu wiązania, gdy beton staje się ciałem stałym, maleje do zera. Natomiast poziome elementy deskowań przenoszą wraz z rusztowaniem cały ciężar betonowanej konstrukcji i wyłączają ją z pracy statycznej aż do momentu rozdeskowania.

Terminy rozdeskowania uzależnione są ponadto od warunków atmosferycznych i temperatury otoczenia oraz rodzaju użytego cementu.

Według B. Bukowskiego podanie dopuszczalnych terminów rozdeskowania konstrukcji, jak to robią wszystkie normy żelbetowe, jest właściwie bezcelowe. Pomimo że terminy pomyślane są z dużym zapasem, zdarza się jednak, że stropy załamują się po przepisowym terminie; z drugiej strony niepotrzebne przedłużanie terminu rozbiórki deskowania jest gospodarczo szkodliwe”.

Według tego samego autora jedynie pewnym kryterium jest tu wytrzymałość betonu. Rozdeskowywanie jest wówczas dopuszczalne, jeżeli wytrzymałość betonu, stwierdzona na ciałach betonowych, przechowywanych na deskowaniu i podlegających na równi z budowlą wszystkim wpływom pielęgnacji i pogody, wynosi Rru, ^ 150″ » tego naprężenia, które wystąpi w elemencie betonowym po rozdeskowaniu”.

Tak podane kryterium jest jednak uciążliwe w stosowaniu, gdyż określenie naprężeń w betonie po rozdeskowaniu konstrukcji wymagałoby przeprowadzenia obliczeń wytrzymałościowych i to najczęściej (w przypadku zginania) dla fazy Ilb. Przeprowadzając obliczenia wg metody klasycznej dla fazy Ha uzyskuje się wg powyższego kryterium zbyt niskie wartości wytrzymałości betonu w chwili rozdeskowania Rrw niezapewniające bezpiecznej pracy elementu.

Dobre wyniki, wg obliczeń własnych, daje w tym przypadku kryterium tzn. wymagające, aby wytrzymałość walcowa betonu zastosowanego w konstrukcji wynosiła w momencie rozdeskowania 200% tego naprężenia (obliczonego metodą klasyczną dla fazy Ila), które wystąpi w elemencie z betonu po rozdeskowaniu i usunięciu stempli.

Słupy i ściany

Słuszność kryterium zilustrowano na przykładzie prostokątnej belki żelbetowej o przekroju 30/50 cm i procencie zbrojenia uż = l,0%. Dla Ru- = 170 kG/cm2, Qr = 2500 kG/cm2 i s = 1,6 moment dopuszczalny przenoszony przez przekrój, zgodnie z metodą OP (faza III), wynosi Md - 9520 kGm (sprawdź segregator aktów prawnych).
Słupy i ściany są bardzo mało obciążone, jeżeli stropy są podstemplowane.

Boczne deskowanie słupów i ścian może być więc teoretycznie usunięte prawie zaraz po związaniu betonu, kiedy jego wytrzymałość wynosi ok. 10-20 kG/cm2, co w tłustych betonach plastycznych lub niezbyt chudych betonach wilgotnych możliwe jest w lecie już po kilkunastu godzinach.

Dolne granice terminów rozdeskowywania konstrukcji mogą być stosowane jedynie w przypadku, gdy jakość betonu może być konkretnie stwierdzona, a obciążenie dokładnie ustalone. W warunkach praktycznych ścisłe określenie wielkości obciążenia działającego w chwili rozdeskowywania konstrukcji jest dość trudne, należy się bowiem liczyć z obciążeniami przypadkowymi, wywołanymi np. przez transport materiałów, skupione obciążenie montażowe itp.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, PN-63/B-06251 wymaga od rozdeskowywanych konstrukcji dość wysokich wytrzymałości betonu, co podyktowane jest niewątpliwie względami bezpieczeństwa. Według tej normy przy prawidłowej pielęgnacji betonu i temperaturze otoczenia powyżej +15°C można dla betonów z cementów portlandzkich i hutniczych, dojrzewających w sposób normalny, przewidywać następujące terminy usunięcia deskowań, licząc od dnia ukończenia betonowania:

• 2 dni albo Rrw ^ 25 kG/cm2 – dla usunięcia bocznych deskowań belek, sklepień i łuków oraz słupów o powierzchni przekroju powyżej 1600 cm2,
• 4 dni albo Rrw ^ 50 kG/cm2 2 dla usunięcia deskowań filarów i słupów powierzchni przekroju do 1600 cm2 oraz ścian betonowych wykonywanych w deskowaniach przestawnych,
• 5 dni albo Rrw^ o,5 Rw2s – dla płyt o rozpiętości do 2,5 m,
• 1O–12 dni albo Rrw^ 0,7 Ruia – dla stropów, belek i łuków o rozpiętości do 6,0 m,
  - 28 dni albo Rrw ^ BU,2S – dla budowli o większych rozpiętościach.

W jakim celu wykonuje się deskowanie?

Deskowanie, czyli inaczej szalunek, ma przede wszystkim nadać odpowiedni kształt mieszance betonowej. Zalicza się je do konstrukcji tymczasowych lub stałych. Służy do wydzielania przestrzeni betonowej lub żelbetowej konkretnego elementu monolitycznego z ogólnej bryły budynku. Deskowanie jest bardzo ważne, ponieważ pozwala na nadanie im odpowiednich właściwości:

• kształtu powierzchni,
• faktury,
• ukierunkowania powierzchni.

Szalunek przenosi obciążenia wywołane ciężarem mieszanki oraz siłą parcia podczas jej formowania, a także obciążenia technologiczne związane z robotami betoniarskimi.

Jakie wymagania musi spełniać szalunek?

Wszelkie informacje o wykonywaniu konstrukcji betonowych wraz z szalunkami są uwzględnione w normie PN-EN 13670:2011. Dobór i projektowanie deskowania musi być zawsze dopasowane do rodzaju budowanego obiektu. Bardzo ważna jest zdolność do przenoszenia obciążeń, na które będą narażone wykonywane konstrukcje.

Podczas deskowania należy uwzględnić także normę PN-EN 12812:2008. Odnosi się ona do metod i zasad bezpiecznego stawiania różnych konstrukcji. Wytyczne dotyczące deskowania oraz demontażu szalunku to jedno z zagadnień, które muszą przyswoić kandydaci przygotowujący się do egzaminu na uprawnienia budowlane.

Z jakich materiałów wykonuje się deskowanie?

Biorąc pod uwagę materiał, z którego jest wykonane deskowanie, wyróżnia się szalunki:

• metalowe,
• aluminiowe,
• z tworzyw sztucznych,
• drewniane.

Współcześnie ostatni rodzaj jest coraz rzadziej wybierany i stopniowo zastępują go nowoczesne materiały.

Demontaż szalunku – o czym trzeba pamiętać?

Przede wszystkim należy pamiętać o właściwym doborze deskowania do specyfiki budynku. Tylko wtedy szalunek w odpowiedni sposób spełni swoje zadanie. Deskowanie można rozebrać dopiero wtedy, gdy mieszanka betonowa osiągnie około 70% wytrzymałości końcowej. Taka konstrukcja jest już na tyle stabilna, że po zdjęciu szalunku nie ulegnie uszkodzeniu. Należy mieć na uwadze, że długość tego procesu zależy od wielu czynników. Warto więc kierować się wspomnianymi wyżej zaleceniami. Zbyt wczesne rozdeskowanie może spowodować osłabienie, a w skrajnych przypadkach nawet zawalenie się całej konstrukcji.