Partia komunistyczna

Partia komunistyczna stając się partią rządzącą wysunęła jako jedno ze swych ważnych zadań w dziedzinie kultury przekazanie do użytku publicznego wszystkich zabytków kultury narodowej i architektonicznej. Program WKP(b) uchwalony na VIII zjeździe partii w r. 1919 mówi: „Należy również szeroko udostępnić masom pracującym wszystkie skarby sztuki, stworzone na bazie wyzysku ich pracy i będące dotychczas w wyłącznej dyspozycji wyzyskiwaczy (program uprawnienia budowlane na komputer).

W deklaracji ideowej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej czytamy: „Demokracja ludowa rozwijająca się w kierunku socjalizmu musi dokonać również zasadniczych przemian w dziedzinie kulturalnej. Musi przejąć wielki dorobek postępowych twórców wszystkich dziedzin kultury polskiej, musi nawiązać do tradycji postępowych, humanistycznych i demokratycznych, istniejących w naszej kulturze, nawiązać do okresów rozwoju kultury narodowej, związanych nierozerwalnie z walką sił postępowych narodu polskiego przeciwko wstccznictwu“ (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Znaczenie problematyki dziedzictwa dla kultury socjalistycznej oświetlają liczne wystąpienia i prace Lenina formułujące koncepcję budowania nowej kultury na fundamencie trwałych postępowych osiągnięć dziedzictwa oraz teorię dwóch kultur w społeczeństwie o antagonistycznych klasach (uprawnienia budowlane).

Nauki te, mające dziś wymowę ostrej aktualności, wstąpiły w szranki zmagań o oblicze kultury socjalistycznej w pierwszych latach porewolucyjnych. W tym okresie na fali wielkich przemian przeobrażających do gruntu rolę i zadania kultury zjawiły się powierzchowne koncepcje drobnomieszczańskicgo ultrarewolucjonizmu głoszące konieczność zburzenia całego gmachu dotychczasowej kultury jako powstałej pod rządami właścicieli niewolników, feudałów i kapitalistów. Koncepcje te stały się typowe dla działaczy „towarzystw kultury proletariackiej“ - czyli tzw. proletkultów - organizacji stawiających sobie za cel realizację rewolucyjnego upowszechnienia kultury, a jednocześnie przekształcających się w rozsadnik skrajnie modernistycznych poglądów na rozwój sztuki (program egzamin ustny).

Demagogiczna argumentacja

Demagogiczna argumentacja tych środowisk, wulgarnie przenosząca w sferę kultury hasła zdruzgotania „starego ładu“, prowadziła bowiem w praktyce do adaptacji kanonów estetycznych zachodnio-europejskiej „sztuki nowoczesnej, wraz z jej indyferentyzmem ideowym i zagubieniem wartości humanistycznych (opinie o programie). Paradoksalność koncepcji, w myśl których kultura nowego, rodzącego się społeczeństwa socjalistycznego miałaby powstać przez adaptację kierunku uzyskującego supremację w sztuce społeczeństw burżuazyjnych, wyjaśniano faktem zacofania technicznego i kulturalnego pierwszego państwa robotników i chłopów, zdystansowanego przez Zachód co najmniej o stulecie rozwoju cywilizacyjnego. Argumentacja taka wiązała się z tezą odcięcia rozwoju „kultury proletariackiej od polityki partii komunistycznej i swoistą koncepcją równoległości trzech specjalnych procesów rewolucyjnych: politycznego kierowanego przez partię, produkcyjnego kierowanego przez związki zawodowe i kulturalnego kierowanego jedynie przez proletkulty.

W ten sposób spoza „lewicowej frazeologii proletkultowszczyzny wyłaniało się w każdym niemal problemie jej nader prawicowe ostrze. Jedną z charakterystycznych sprzeczności w tym programie było demagogiczne „upolitycznianie⁴⁴ całego dziedzictwa kulturalnego, jako „feudalnego lub „kapitalistycznego, odcinanie się natomiast od polityki lub oceny światopoglądowej, gdy chodziło o stosunek do współczesnej kultury burżuazyjnego Zachodu (segregator aktów prawnych).

Koncepcje proletkultowszczyzny godne są przypomnienia, gdyż w nich po raz pierwszy znalazła wyraz tendencja do wyręczania się w budowaniu socjalistycznej kultury adaptacją „nowoczesnych zdobyczy modernistycznego buntu mieszczańskiego XX w. Od 35 lat koncepcje te odradzają się cząstkowo co jakiś czas aż po dzień dzisiejszy, wysuwając program, którego podstawowe momenty nie wnoszą nic nowego w porównaniu z argumentacją rosyjskich szermierzy „kultury proletariackiej z pierwszych lat władzy radzieckiej (promocja 3 w 1).