System odwadniający

Sieć parafialna nie wykazuje większych zmian. Nadal funkcjonowały parafie w Bogatce, Cedrach Wielkich, Kieżmarku, Koszwałach, Koźlinach, Leszkowach, Ostrowitem, Steblewie, Trutnowach i Wocławach. Tylko ośrodek w Osicach spadł do roli kaplicy filialnej. Do istniejących prócz tego kaplic w Krzywym Kole, Miłocinie, Stanisławowie i Wróblewie doszła nowo powstała kaplica w Długim Polu. We wsiach pańszczyźnianych przeważały parafie jednowioskowe. We wsiach wolnych była właściwie tylko jedna parafia w Bogatce (program uprawnienia budowlane na komputer).

Sieć dróg łączących Żuławy Gdańskie z prawym brzegiem Wisły, Wyżyną i Mierzeją zbiegała się koncentrycznie, wiodąc do Gdańska. Na Wiśle funkcjonowało pięć przepraw promowych: Koźliny-Boręty, Steblewo-Palczewo, Leszkowy-Ostaszewo, Kieżmark-Dworek i Błotnik-Drewnica (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

System odwadniający funkcjonował kierowany rozporządzeniem z 1598 r. Dotyczyło ono głównie centralnych kanałów odwadniających: Czarnej Łachy i Kanału Wysokiego. W ich dolnym biegu, w Bogatce i Bystrej, znajdowały się pale-wodowskazy, a obsługujący tamtejsze młyny odwadniające upoważnieni byli do wydawania hasła zmuszającego wszystkich stopniowo, aż do Giemlic w górę, zatrzymywać przepływ wody. Panowała zasada, że z nastaniem zimy wszystkie śluzy i zastawy powinny być pozamykane aż do nastania roztopów wiosennych. Wiosną chodziło o jak najdłuższe zatrzymanie wzbierających wód w bocznych odgałęzieniach głównych ciągów wodnych. Dopiero gdy wody w Motławie i głównych kanałach spłynęły, otwierano stopniowo śluzy, powodując łagodny spływ wody z odcinków bocznych, gdzie była ona przetrzymywana (uprawnienia budowlane).

Zaludnienie

Areał uprawny jest niezmiernie trudny do ustalenia z powodu braków źródłowych. Przyjąć można, że utrzymywał się on na wyrównanym poziomie i nie był mniejszy aniżeli 1072 włóki. Przyjmując około 16,8 ha na włókę, otrzymujemy wówczas ok. 18 010 ha. Użytki stanowiły na Żuławach Gdańskich bardzo wysoki odsetek. Wniosek taki potwierdza przykład Miłocina. Dokonane tam w latach 1679-1690 pomiary gruntów wsi wykazują tylko 3,9 proc. nieużytków (program egzamin ustny).

Zaludnienie jest trudne do ustalenia z powodu braków źródłowych, jak również rozbieżności czasowej danych o gospodarstwach pełno- rolnych i zagrodniczych. Można było natomiast wykorzystać ustalenia średniej dzietności rodzin. Wynosiła ona dla rodzin gospodarzy pełno- rolnych 3,2 (lata 1625-1724) oraz dla rodzin zagrodniczych 2,7 (lata 1647-18001. Ogólne zaludnienie dla połowy XVII w. przyjąć można w wysokości 5200 osób. Daje to średnie zaludnienie 4,8 osób na włókę i około 29 osób na km² ziemi uprawnej (opinie o programie).

Gospodarze, pełnoprawni mieszkańcy wsi, określani są w źródłach jako „sąsiedzi”. W połowie XVII w. były na terenie całych Żuław Gdańskich 392 gospodarstwa pełnorolne, co stanowiło 71,8 proc. wszystkich gospodarstw. Z tego we wsiach pańszczyźnianych było 231 (58,9 proc.), we wsiach wolnych zaś 161 gospodarstw (41,1 proc.) (segregator aktów prawnych). We wsiach pańszczyźnianych ponad połowa to gospodarstwa liczące 2-4 włók (55,8 proc.), obejmujące łącznie nieco mniej niż połowę ogólnego areału ziemi (46,2 proc.). W wielu wsiach pańszczyźnianych nie było w ogóle gospodarstw liczących mniej niż 2 włóki.

Gospodarstw mających 4-5 włók było 17,3 proc. (22,5 proc. ogólnego areału ziemi), gospodarstw zaś 5-6-włókowych - 10,4 proc. (17 proc. ogólnego areału ziemi). Z trzech największych gospodarstw jedno liczyło 8 włók, drugie nieco więcej, a trzecie 11. Były to już gospodarstwa równe majątkom polskiej szlachty zagrodowej. We wsiach wolnych przeważały gospodarstwa do 2 włók (68,3 proc.), przy czym łącznie użytkowały one ponad połowę areału ogólnego tych wsi (54,5 proc.) (promocja 3 w 1). Gospodarstw liczących ponad 2 włóki było już mniej (31,7 proc.). Największe z gospodarstw we wsiach wolnych to jedno liczące niecałe 4 włóki (115 morgów) i jedno aż 130 morgów. A więc największe gospodarstwo we wsiach wolnych posiadało nieco ponad 1/3 ziemi największego gospodarstwa we wsiach pańszczyźnianych. Powszechnie posługiwano się znakami własnościowymi gospodarstw (Hofmarken).