Szereg czynników ubocznych

Ilość ta przy danej konsystencji zależy tylko od uziarnienia suchej mieszanki cementu z kruszywem i może być obliczona wprost z uziarnienia mieszanki (rozłożonej za pomocą sit) i współczynników (program uprawnienia budowlane na komputer). Ilość wody konieczna dla danej konsystencji jest naturalnie tym większa, im bardziej miałkie jest kruszywo i im więcej mamy w betonie cementu i pyłów, co zresztą ujęte jest współczynnikami podanymi w odpowiednich tablicach. Poza tym należy uwzględnić jeszcze szereg czynników ubocznych, nie objętych tymi tablicami i sprawiających, że obliczane wartości okazują się w praktyce niedokładne. Tymi czynnikami są niżej omówione elementy (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Jakość cementu; niektóre cementy, np. zleżałe, początkowo ciężko łączą się z wodą i nadają zaprawie charakter piaszczysty, inne natomiast dają zaprawy maziste; te ostatnie są lepiej urabialne i wymagają nieco mniej wody; lepkość poprawiają niektóre domieszki do zaprawy, np. dodatek wapna, chlorku wapniowego itp.
Stosunek piasku do kamieniwa; przy zbyt malej ilości piasku wzrasta tarcie między ziarnami kamieniwa; tarcie to przezwyciężyć można tylko przez dodatek wody, cementu lub pyłów.
Gęstość, kształt i powierzchnia ziarna; część wody wsiąka w kruszywo i obniża wilgotność mieszanki betonowej; część ta jest tym większa, im bardziej porowaty jest materiał kruszywa i im bardziej szorstka jest powierzchnia ziarn; poza tym kruszywo łamane wymaga więcej wody ze względu na tarcie (uprawnienia budowlane).

Warunki atmosferyczne; woda na słońcu szybko wyparowuje, zatem należy dodać więcej wody w suche upalne lato, niż wilgotną chłodną jesienią i zimą.
Do całkowitej ilości wody należy wliczać wilgoć zawartą w kruszywie, która może być znaczna i np. w przypadku piasku wynosi 2-6% ciężaru piasku; zatem należy rozumieć jako wodę zarobową sumę wilgoci naturalnej i wody dodawanej przy mieszaniu. Ilość wody zarobowej zależy więc wyłącznie od obranej konsystencji i fizykalnych właściwości suchej mieszanki, a głównie od jej uziarnienia. Na odwrót, na budowie zmiana konsystencji mimo niezmienionego dodatku wody jest niechybną oznaką zmiany ilości cementu bądź uziarnienia kruszywa, bądź wreszcie wilgotności naturalnej piasku, np. wskutek deszczu (program egzamin ustny).

Ilość cementu

W normalnych warunkach stosuje się najczęściej cement portlandzki; do robót nagłych używa się (znacznie droższego) cementu glinowego; przy budowlach o specjalnych wymaganiach co do chemoodporności itp. stosuje się cementy hutnicze i pucolanowe albo domieszki żużlowe i pucolanowe. Te ostatnie opóźniają przeważnie nieco twardnienie, choć z wiekiem dają pewne nadwyżki wytrzymałości; wymagają one ponadto więcej wody zarobowej. W porównaniu do cementu portlandzkiego cementy glinowe wymagają również nieco więcej wody i nie mogą być stosowane do produkcji masy betonowej o konsystencji bardziej suchej niż gęstoplastyczna, ani nie należy ich stosować do masy betonowej o konsystencji bardziej wilgotnej niż plastyczna (opinie o programie).

Iloraz spada, bo ze spadkiem D rośnie ilość cementu YC w 1 m3 betonu.
Praktycznie ilość cementu nie powinna wychodzić poza pewne granice i dla cementu portlandzkiego wynosi: minimalna do konstrukcji betonowych ok. 150 kg/m3, minimalna do konstrukcji żelbetowych ok. 260 kg/m3, optymalna - w ogóle 300-M50 kg/m3, maksymalna - normalnie 500 kg/m3.
Dla cementu glinowego nie zaleca się wychodzić ponad ilość 400 kg/m3 (segregator aktów prawnych).

W praktyce stosuje się mieszanki. Przy betonach lanych zaleca się nie dawać mniej cementu niż odpowiada stosunkowi cement: kruszywo = = c:k 1:5 do 6, w przeciwnym razie woda lub zaczyn wycieka z betonu i beton staje się nieurabialny. Przy betonach szlachetnych ograniczamy ilość cementu do minimum, a to ze względu na skurcz itp. Ewentualnie zastępujemy część cementu pyłami. Przy betonach wodoszczelnych dajemy na odwrót raczej więcej cementu i ew. pyły, aby obniżyć wic do minimum i zapewnić dobre wypełnienie jam kruszywa (promocja 3 w 1).

Przy mieszankach betonowych wilgotnych i sypkich zaleca się dawać niezbyt mało cementu, bo trudno uzyskać równomierne zmieszanie cementu z kruszywem. Im mniej się daje cementu, tym dłużej należy masę mieszać.