Tendencja harmonii

W Moskwie zakwalifikowano w ten sposób niektóre zamknięte zespoły obronne (stare klasztory warowne) ; praktyka odbudowy Warszawy, szczególnie silnie zdewastowanej przez najeźdźców, wysunęła do tej roli niektóre ciągi uliczne, jak przede wszystkim Krakowskie Przedmieście oraz Trakt Starej Warszawy. Jednakże zjawisko to jest w praktyce socjalistycznej urbanistyki ściśle ograniczone ilościowo i terytorialnie. Zaznaczyć należy przy tym, że i te rezerwaty zabytkowe stanowią nieodłączną część nowego zespołu miasta odgrywając w nim określoną rolę, wyznaczoną przez kompozycję ogólnomiejską i spełniając określoną funkcję użytkową w całokształcie jego funkcji życiowych (program uprawnienia budowlane na komputer).

Tendencja harmonii starego i nowego w toku przebudowy miasta doprowadziła do szeregu ciekawych rozwiązań całości urbanistycznych i ich fragmentów (przebudowa śródmieścia Moskwy; architektura Mauzoleum Lenina w zespole placu Czerwonego; założenie Trasy W-Z, Krakowskiego Przedmieścia i placu Zamkowego w Warszawie) (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Jej rozwój związany jest z walką nowatorskiego nurtu architektury socjalistycznej przeciwko kosmopolitycznym nurtom mieszczańskiego pseudonowatorstwa oraz epigońskiej łatwiźnie eklektycznego kopiarstwa. Nurt ten krzepnie i utrwala się w miarę uniezależniania się architekta od sugestii zarówno eklektycznego gustu filistra końca XIX w., jak i kosmopolitycznego gustu filistra połowy XX w. Wyzwolenie się od oscylowania między tymi dwoma kręgami przyzwyczajeń i upodobań mieszczańskich, które na zmianę podstawiano pod formułę socjalistycznej kultury, jest koniecznym krokiem na drodze do nowej architektury nowego społeczeństwa (uprawnienia budowlane).

Sposób kształtowania przestrzennego zabudowy

W dotychczasowym dorobku rozwiązań jedności starego i nowego w układach przebudowywanych miast dominowały koncepcje daleko posuniętego harmonizowania obu wątków, które na jednym krańcu przekształcały się w wyraźnie eklektyczne rozwiązania pseudozabytkowe, a na przeciwnym zawierały ciekawe elementy kontrastowania skalowego i plastycznego. Nowy etap rozwojowy architektury socjalistycznej, związany z powszechnym przejściem do masowego budownictwa prefabrykowanego i krzepnięciem prawdziwie nowatorskich tendencji naszej kultury, przyniesie jak się spodziewać należy znacznie szerszą gamę rozwiązań kontrastowych, w których wspólny mianowniki obu składników kontrastu ograniczy się do ogólnych współmierności treściowych i fizycznych, związanych z dostosowaniem do potrzeb użytkowych człowieka, do ogólnych zasad budowy organizmu architektonicznego, do kompozycji urbanistycznej, do generalnej ciągłości humanistycznych treści budownictwa (program egzamin ustny).

Sposób kształtowania przestrzennego zabudowy, kształt bryły i sylwety, skala i tektonika, charakter powłoki architektonicznej i detalu staną się zapewne sferą bogatych w swej odmienności zestawień, w których chcielibyśmy widzieć wyzyskane jako środek kompozycyjnej różnorodności: odmienność czasu, możliwości technicznych i zasięgu budownictwa, odmienność wiedzy o świecie i sposobu odczuwania świata, odmienność stosunków między ludźmi i ideałów społeczno-moralnych (opinie o programie).

Taka droga zestawiania nowej zabudowy z najcelniejszymi wartościami istniejącego miasta ma swe tradycje w urbanistyce przeszłości, zwłaszcza zaś w nowożytnych przeobrażeniach układów śródmiejskich w XVII-XIX w. zanalizowanych w następnym rozdziale pracy na przykładach starej Warszawy i Petersburga (segregator aktów prawnych).

Rozwój metod rozbudowy i przebudowy miast historycznych w naszej urbanistyce musi przyjąć za punkt wyjścia istniejące w tym zakresie pozytywne i negatywne doświadczenia architektury socjalistycznej, wśród których zwłaszcza doświadczenia praktyki radzieckiej, omówione w trzecim z kolei rozdziale niniejszej książki, zawierają dużą ilość przykładów wielkich akcji urbanistycznych. Szczególnie bliskie i nasuwające bezpośrednie wnioski są powojenne doświadczenia urbanistyki polskiej, omówione w rozdziale ostatnim na przykładzie kształtowania nowych założeń śródmiejskich socjalistycznej Warszawy (promocja 3 w 1).