Wapienie krzeszowickie

Wyróżnić można 2 strefy, łączące się ze sobą w zachodniej części Krakowskiego:

• strefa Górnośląska biegnąca w kierunku WNW aż do dolnej Odry (na S od Opola), obejmująca wapienie i dolomity triasowe,
• strefa Krakowsko-Wieluńska, wydłużona w kierunku WNW, ciągnąca się od Krakowa przez Wolbrom, Pilicę, Częstochowę aż do Wielunia, zbudowana głównie z wapieni jurajskich, z utworami kredowymi na NE (program uprawnienia budowlane na komputer).

W rejonie Krzeszowic, gdzie łączą się obie strefy, występuje niewielki obszar wapieni i dolomitów paleozoicznych. Powyższe grupy skalne są terenowo dość wyraźnie rozgraniczone (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Wapienie krzeszowickie dzielą się na 2 grupy geologiczne. Wapienie i dolomity dewońskie w pobliżu miejscowości Dębnik pod Krzeszowicami tworzą niewielką wysepkę wśród skał młodszych; pod względem petrograficznym urozmaicone tworzą typy przejściowe od wapieni do dolomitów. Głównym typem jest dolomityczny wapień środkowo-dewoński, ciemny lub czarny, w różnym stopniu bitumiczny, gruboławicowy; szczeliny wypełnia tłusty różowa wy ił, drobnokrystaliczny lub zbity, mocny, twardy; znany pod nazwą „marmuru dębnickiego". Skale tej towarzyszą inne odmiany, różnobarwne i żyłkowane (czarne, szare, zielonkawe, czerwonawe, białe, żółte). Młodsze wapienie (górno-dewońskie), mniej rozpowszechnione, mniej zwięzłe, nie mają większego znaczenia (uprawnienia budowlane).

Liczne kamieniołomy (niektóre sięgają XV wieku) czynne są tylko okresowo w miarę potrzeby; wykonuje się w nich płyty i bloki do wymiarów 3 x 1,8 x 0,7 m; mimo doskonałej odporności na wietrzenie stosowane są przeważnie do dekoracji wnętrz ze względu na niewielką trwałość politury na wolnym powietrzu (program egzamin ustny).

Triasowe wapienie i dolomity

Wapienie węglowe występują na nieco większym obszarze i w otoczeniu poprzednich tworzą odmiany zbite, o wyglądzie bardzo zmiennym, uławiceniu grubym lub niewyraźnym, barwie dość jasnej, białawo-żółtawo- lub zielonawoszarej; zdarzają się odmiany silnie bitumiczne, czarniawe. Miejscami występują odmiany margliste lub w różnym stopniu skrzemieniałe. Przy strukturze zbitej i zdolności przyjmowania politury dostarczać mogą marmurów technicznych; ze względu na niestałość występowania ustępują skałom dewońskim; stasowane są lokalnie (opinie o programie).

Skały te należą do triasu środkowego, czyli poziomu „wapienia muszlowego", występują głównie w strefie Górnośląskiej, poczynając od okolic Trzebini i Chrzanowa na zachód aż do Odry; w mniejszych ilościach - przy południowo-zachodnim brzegu Pasma Krakowsko- Wieluńskiego. Dolna część tego poziomu składa się głównie z wapieni (tzw. „wapienie Chorzowskie"), których charakterystycznym składnikiem są ławice tzw. „wapienia falistego" oraz wapienia komórkowego z wkładkami margli płytowych. W stropie poziomu występuje żółtawy lub szary dolomit diploporowy, dający przy wietrzeniu skale porowatą o wyglądzie piaskowca (segregator aktów prawnych).

We wschodniej części obszaru dolomity rozwijają się potężnie i zastępują w spągu dolomitów diploporowych całą górną część poziomu wapiennego. Występuje tu tzw. dolomit kruszconośny, zawierający często złoża cynku i ołowiu; zwykle niezbyt wyraźnie uwarstwiony, w miejscach pozbawionych kruszców jest zbity lub drobnokrystaliczny, szary do żółtawego, brunatno wietrzejący. W niektórych poziomach dolomit zawiera często konkrecje krzemieniste, nierzadko występuje znaczna domieszka węglanu żelazowego i manganowego. Wapienie chorzowskie eksploatowane są intensywnie w wielu miejscach na wypał wapna i produkcję cementu portlandzkiego. Huty śląskie zużywają wielkie ilości skał wapiennych, zwłaszcza dolomilów (promocja 3 w 1).

Odmiany zbite wapieni stosowane były w budownictwie. Wapienie i dolomity stosowano także do celów drogowych, a wapienie z Leśnicy pod Opolem użyto. Zbite odmiany dolomitów górnośląskich wykazały dobre właściwości wiążące z bitumami na nawierzchniach szosowych.