Epoka kapitalizmu przemysłowego

Epoka kapitalizmu przemysłowego, a zwłaszcza imperializmu naruszyła nić ciągłości historycznej w architekturze. Mimo ogromnego skoku społecznego i technicznego kapitalizm nic potrafił rozwinąć nagromadzonej przez wieki kultury architektonicznej i objąć nią stworzonych przez siebie miast-olbrzymów (program uprawnienia budowlane na komputer).

W urbanistyce socjalistycznej zadanie twórczego nawiązania do dziedzictwa staje się realne i jak nigdy dotąd aktualne. Ustrój socjalistyczny, budowany na gruzach starego poprzez przeobrażenie wszystkiego co zastał, musiał szczególnie wnikliwie potraktować problematykę dziedzictwa, świadomie ją ocenić, wziąć z niej wszystko to, co wesprzeć go może już osiągniętą obiektywną wiedzą i doskonałością artystyczną. 38-letnia praktyka architektury radzieckiej, praktyka krajów demokracji ludowej ilustrują dorobek, niemałe zdobycze a zarazem niektóre wypaczenia koncepcji ciągłości historycznej w architekturze socjalizmu (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Stosunek do dziedzictwa, a co za tym idzie, i samo pojmowanie jego wartości były więc zmienne w ciągu dziejów, zależne od panujących stosunków społecznych i panującego światopoglądu (uprawnienia budowlane).

W naszej dobie obserwujemy ścieranie się rozlicznych, nieraz głęboko przeciwstawnych koncepcji i ocen dziedzictwa architektonicznego. Rozdziały następne zilustrują na materiale praktycznej działalności urbanistycznej stosunek do problematyki dziedzictwa, jaki ukształtował się w krajach socjalistycznych. W niniejszych wywodach wstępnych, poświęconych sprecyzowaniu pojęć i stanowisk, nic może przeto zabraknąć choćby pobieżnej charakterystyki problematyki dziedzictwa w myśli urbanistycznej na Zachodzie (program egzamin ustny).

Podkreślamy zarazem z naciskiem, że charakterystyka ta, ograniczająca się, zgodnie z celem niniejszego rozdziału wstępnego, do przedstawienia najbardziej typowych stanowisk teoretycznych w tej dziedzinie, w żadnej mierze nie stanowi oceny całokształtu praktyki urbanistyki burżuazyjnej. Materiały dotyczące tej praktyki podane w toku dalszych rozważań ograniczają się do bardzo wąskiego kręgu zjawisk ilustrujących główne nurty teoretyczne.

Doświadczenie budownictwa miejskiego

Z tych samych względów okazało się niemożliwe dokonanie w ramach niniejszej pracy analizy wszystkich nurtów myśli architektonicznej na Zachodzie w stosunku do zagadnienia dziedzictwa, w tym również niektórych prądów reprezentujących osiągnięcia jak najbardziej godne uwagi (np. szkoła Augusta Perreta). Z konieczności wypadło w poniższych wywodach ograniczyć się do zjawisk panujących, zjawisk ciążących nad przeważającą częścią budownictwa miejskiego w krajach kapitału (opinie o programie).

Doświadczenie budownictwa miejskiego krajów zachodnio-europejskich i amerykańskich, posiadających niezmiernie rozwiniętą gospodarkę miejską, zawierają ogromny dorobek rozwiązań technicznych i przestrzennych pod wieloma względami pouczający i godny adaptacji w akcjach urbanistycznych państw ludowych. Stopień przydatności tego dorobku jest różny w rozmaitych dziedzinach i problemach urbanistyki i architektury, w zależności od stopnia ich powiązania z ustrojowymi przesłankami budownictwa miejskiego. Założenia te należy mieć na względzie, zwłaszcza wówczas, gdy mowa jest o zagadnieniach stosunku do dziedzictwa, wiążących się ściśle z ideologią, z ideałami społeczno-moralnymi i artystycznymi panującej kultury (segregator aktów prawnych).

Miasta kapitalistyczne wyrosły na tle rozwoju przemysłu, który ze starych feudalnych miast handlowo-rzemieślniczych, a także pierwotnych osad fabrycznych uczynił wielkie ośrodki przemysłowe. Odkrycie i zastosowanie maszyny parowej zapoczątkowało bezprzykładny wzrost i koncentrację miast kapitalistycznych.

Kapitalizm stworzył miasta w nowoczesnym znaczeniu tego słowa. Wprowadził i zrealizował współczesne wyposażenie techniczno-komunalne, w tym komunikację mechaniczną, sieć łączności, instalacje wodociągowe i kanalizacyjne itd. Kapitalizm w początkowym swym stadium zdemokratyzował kulturę miejską udostępniając szerokim rzeszom trzeciego stanu nowe typy instytucji i budowli - szpitale, biblioteki, muzea, uczelnie, łaźnie, szkoły (promocja 3 w 1).