Hierarchiczność układu

W projekcie odczytujemy charakterystyczną dla klasycyzmu tendencję do kształtowania czytelnych wnętrz miejskich, dzięki czemu dziedziniec pałacowy przekształcony zostaje w monumentalny plac stołeczny, uformowany przez kolumnady i portyki i wzbogacony centralnym monumentem - kolumną. W wizji artysty wieku Oświecenia plac Saski i sam pałac nabierają nowego splendoru odzwierciedlającego już nie tyle przepych rezydencji królewskiej, ile wielkość demokratycznych koncepcji społeczno-państwowych tej doby. Hierarchiczność układu, jego stołeczny charakter podkreśla wysunięcie do roli bezspornej dominanty centralnej części pałacu o kolumnadzie ujmującej całą jego wysokość oraz przydanie jej na skrzydłach kompozycji uroczystych sześciokolumnowych portyków z tympanonami (program uprawnienia budowlane na komputer).

Niezrealizowana ta koncepcja zrodziła się już w przededniu ostatniego dziesięciolecia XVIII wieku znaczącego się wielkim przełomem w dziejach Polski i Warszawy. Wydarzenia lat 1791-1795 przekształcają dziedziniec saski w plac miejski, miejsce krwawych starć powstańców z siłami magnaterii i wojskami carskimi podczas insurekcji kościuszkowskiej w kwietniu 1794 r. W latach Królestwa Polskiego plac Saski staje się miejscem rewii i defilad wojskowych. Rozebrane zostają mury, które dawniej oddzielały plac od sąsiednich ulic (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Ogród Saski, zaniedbany i zdewastowany w drugiej połowie XVIII wieku, ulega całkowitej przebudowie w latach okupacji pruskiej (1795-1805), przy czym barokowa jego kompozycja ustępuje miejsca suchej geometrycznej zasadzie równomiernego rozstawienia drzew. W latach 1816-1820 następuje przeplanowanie ogrodu według projektu Savage’a w duchu angielskiej szkoły krajobrazowej. Savage zachowuje jednak stary system francuski w centralnej części ogrodu, dając dowód zrozumienia osiowego, monumentalnego charakteru założenia jako całości (uprawnienia budowlane).

Projekt doby oświecenia

Przemiany Ogrodu Saskiego znamionują zarazem poważne przeobrażenia się jego treści zachodzące od końca XVIII wieku wraz z demokratyzacją bytu i kultury miejskiej. Dawny park rezydencjonalny stał się ogrodem publicznym, ulubionym miejscem spotkań i przechadzek szerokich kół ludności posiadającej. Wchodzono doń przez budynek dawnego pałacu; w ten sposób przemiany samego życia określiły przesłanki programowe przyszłej przebudowy gmachu, oddzielającego odtąd publiczny plac od publicznego ogrodu (program egzamin ustny).

Przebudowa taka z czasem stała się nieodzowna i ze względu na stan techniczny budowli. Pałac Saski, który w ciągu półwiecza wielokrotnie zmieniał właścicieli wieku w stanie zupełnej ruiny. W r. 1829 Adam Idźkowski opracowuje projekt przebudowy pałacu w duchu klasycyzmu. Ten niezrealizowany projekt, zwłaszcza w zestawieniu z poprzednim projektem doby Oświecenia odznacza się nowym ujęciem treści i wyrazu plastycznego starego założenia (opinie o programie). Idźkowski kształtuje w centrum układu otwarte wejście z placu do ogrodu ujęte w wielki łuk; jednakże istnienie tego przejścia nie przekreśla w projekcie z r. 1829 bezwzględnie dominującego znaczenia centralnej części kompozycji: nad lukiem spiętrza autor bryłę pałacu do wymiarów najwyższych w całym jego układzie, wieńcząc ten fragment schodkową attyką, również narastającą ku środkowi. Dzięki temu w projekcie Idźkowskiego z r. 1829 zachowana została hierarchiczność układu placu podporządkowanego centralnej dominancie. Ujawniły się tu w pełni nastroje stołeczności, idee władzy państwowej znajdujące oparcie w szerokiej autonomii politycznej Królestwa (segregator aktów prawnych).

Następna faza prac nad przebudową pałacu odbywa się w odmiennych warunkach Warszawy popowstaniowej, Warszawy pozbawionej w dużym stopniu cech stołeczności, a zarazem rozwijającej się nadal po torach burżuazyjnych przeobrażeń. W r. 1897 sprzedaje pałac kupcowi moskiewskiemu J. Skworcowowi, który zobowiązuje się do rozbiórki części środkowej gmachu i do jego przebudowy. O rok wcześniej odbywa się konkurs na projekt przebudowy pałacu Saskiego przy udziale najwybitniejszych architektów warszawskich: A. Corazziego, J. Lessla, W. Ritschla, II. Marconiego. Zasada przeażurowania części środkowej jest ogólnie przyjętą przesłanką wszystkich prac współzawodniczących, przy czym otrzymuje ona indywidualne rozwiązanie (promocja 3 w 1).