Histereza kurczliwości

Przebieg krzywych kurczenia się i pęcznienia drewna można określić, mnożąc wilgotności drewna odczytane z krzywych równowagi wilgotności przez współczynnik pęcznienia lub kurczenia; przy pęcznieniu otrzymane iloczyny dodaje się do wymiarów drewna całkowicie suchego, przy kurczeniu odejmuje się je od wymiarów drewna w punkcie nasycenia włókien (program uprawnienia budowlane na komputer).

Histereza kurczliwości przebiega proporcjonalnie do histerezy wilgotności; zależnie od zmieniającego się dla poszczególnych gatunków drewna współczynnika kurczliwości osiąga ona mniejsze lub większe wartości.
Skurcz lub spęcznienie całkowite i jednostkowe.
Całkowite spęcznienie jest równe całkowitemu skurczeniu; są to wielkości równe, o przeciwnych kierunkach. Natomiast spęcznienie jednostkowe i skurcz jednostkowy oraz współczynnik kurczenia się i pęcznienia są to - ze względu na inne poziomy odniesienia - wartości różne (podobnie jak bezwzględna i względna wilgotność drewna) (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Terminem kurczliwość określa się właściwości drewna polegające na zmianie jego wymiarów przy kurczeniu się lub pęcznieniu. Całkowity efekt procesu daje przy kurczeniu się i pęcznieniu te same wartości. Zróżnicowanie na pęcznienie i kurczenie się jednostkowe oraz na współczynnik pęcznienia i współczynnik kurczenia się jest następstwem zastosowania innych poziomów odniesienia (uprawnienia budowlane).
Najbardziej dokładne wyniki daje badanie kurczliwości w przedziale 10-20% wilgotności; w przedziale tym przebieg krzywych pęcznienia i kurczenia się jest najbardziej zbliżony do linii prostych.

Przy dokładnych pomiarach określa się oddzielnie wielkość pęcznienia i kurczenia się drewna, gdyż ze względu na histerezę krzywe pęcznienia i kurczenia się nie pokrywają się z sobą. W warunkach praktycznych pomija się różnice wynikające z histerezy, traktując zjawiska pęcznienia i kurczenia się jako zjawiska odwracalne i równowartościowe (program egzamin ustny).

Mała kurczliwość drewna

W myśl metodyki radzieckiej do badania pęcznienia i kurczenia się w kierunku promieniowym i stycznym stosuje się próbki w kształcie prostopadłościanów, o wymiarach 3x3x1 cm; ostatni wymiar wzdłuż włókien (opinie o programie). Przy badaniu pęcznienia próbki te suszy się do stanu całkowicie suchego, po czym mierzy się ich wymiar w kierunku stycznym i promieniowym z dokładnością 0,01 mm, oznaczając ołówkiem linie, wzdłuż których wykonano pomiar. Następnie próbkę umieszcza się w naczyniu z wodą destylowaną i pozostawia się ją w nim do czasu, aż próbka przestanie pęcznieć. Po osiągnięciu stałych wymiarów próbkę mierzy się ponownie wzdłuż naznaczonych ołówkiem linii pomiaru.

Do określania kurczenia się drewna stosuje się takie same próbki, wykonane z drewna o wilgotności przekraczającej punkt nasycenia włókien lub z drewna nasyconego wodą. Próbki te mierzy się zaraz po ich wykonaniu, po czym suszy się je w suszarce do stanu całkowicie suchego i dokonuje się pomiaru.
Duże rozmiary pęcznienia drewna w kierunku stycznym tłumaczy się pęcznieniem kolisto ułożonych warstw drewna późnego. Zmiany wymiarów rozwijają się w kierunku stycznym, co powoduje zmniejszenie światła naczyń przy pęcznieniu i zwiększeniu w kierunku stycznym (rozciągnięcie) przy wysychaniu drewna (segregator aktów prawnych).

W kierunku promieniowym warstwy drewna wczesnego o mniejszym ciężarze właściwym i mniejszej kurczliwości ułożone są na przemian z warstwami drewna późnego o większym ciężarze właściwym i większej kurczliwości. Naprzemianległe ułożenie warstw działa tłumiąco na kurczliwość, która w kierunku promieniowym uwydatnia się słabiej. Ze wzrostem ciężaru właściwego wzrasta jednorodność budowy drewna w poszczególnych kierunkach, a w ślad za tym maleje kurczliwość; w drewnie drzew podzwrotnikowych o dużym ciężarze właściwym różnice kurczliwości w kierunku promieniowym i stycznym są nieznaczne.

Mała kurczliwość drewna wzdłuż włókien tłumaczy się:
1) silnymi wiązaniami tlenowymi w łańcuchach celulozy, co utrudnia zmiany wymiarów cząsteczek celulozy w kierunku podłużnym,
2) śrubowym układem fibryl, których warstwy ułożone są lewoskrętnie i prawoskrętnie pod różnymi kątami (promocja 3 w 1).
Powoduje to częściowe wyrównanie różnokierunkowych zjawisk.