Kompozycja miasta

Uczynić ulicę Marszałkowską zwartą w swej strukturze, główną reprezentacyjną arterią miasta, Skarpę zaś - godnym jej odpowiednikiem, o innym oczywiście kolorycie, spiąć obie trasy szeregiem otwartych założeń zielonych, skierować erupcję kompozycyjną założenia centralnego ku dolinie Wisły - oto, jak się wydaje - możliwe kierunki dalszej pracy nad kompozycją centrum Warszawy (program uprawnienia budowlane na komputer).

Z tym właśnie problemem wiąże się ściśle kształtowanie jedności kompozycyjnej starego i nowego centrum. Sprawa ta, na której tle w początku odbudowy Warszawy zarysowało się groźne niebezpieczeństwo podziału stolicy na dwa autonomiczne organizmy architektoniczne, była przedmiotem dyskusji i sprostowań już od r. 1949 (program uprawnienia budowlane na ANDROID). Przezwyciężyliśmy wprawdzie najbardziej skrajne nurty formalistyczne i dzięki temu zbliżyliśmy szatę architektoniczną nowych założeń do postępowych tradycji plastycznych starej Warszawy, nie mamy jednak jeszcze całkowicie jasnej koncepcji urbanistycznej roli miejsca założeń zabytkowych w kompozycji miasta jako całości, koncepcji powiązania nowego centrum ze starym i wynikającej stąd jasności co do kierunku niezbędnej przebudowy takich czy innych założeń historycznych, jak również stworzenia ogniw pośrednich i przestrzennego nawiązania do nich nowego centrum. Stan taki nie pozwala niekiedy na sprecyzowanie programu urbanistycznego starych i nowych założeń i pozostawia ich dalsze kształtowanie biegowi dotychczasowej, nie zawsze uzasadnionej praktyki, która w wielu wypadkach wymagałaby poważnego rozważenia (uprawnienia budowlane).

Socjalistyczne miasto

Tak na przykład waga właściwego rozwiązania placu Dzierżyńskiego i nadania mu czytelnego, emocjonalnego oblicza, odrębnego węzła kompozycji śródmieścia spotęgowała się wraz z powstaniem założenia Pałacu Kultury i Nauki. Ogromny plac Stalina wymaga dostatecznie długich podejść ulicznych, zwłaszcza zaś oparcia w wielkomiejskim założeniu ulicy Marszałkowskiej (program egzamin ustny). W związku z tym wydają się niewłaściwe stare koncepcje, w myśl których wielkomiejski przebieg ulicy Marszałkowskiej kończył się przy Królewskiej (tj. w odległości niespełna 330 m od placu Stalina), po czym układ rozpływał się w elementach krajobrazowych ustępując miejsca niezorganizowanym krzywiznom parkwayów i przeciskając się dalej na nieregularnie założony plac Dzierżyńskiego.

Plac Dzierżyńskiego powinien znaleźć formę właściwą jego roli jako początkowego ogniwa kompozycji ulicy Marszałkowskiej, kompozycji doprowadzającej do placu Stalina i kształtującej się pod wpływem regularnych wielkomiejskich tendencji centralnego założenia Warszawy (opinie o programie).

Czy nic należałoby dalej poważnie zastanowić się nad rewizją ujęcia pasa zabudowy na Skarpie, w którym niedopuszczalne są budowle i założenia o nowej skali i nowym wyrazie, „zakłócające” skalę i charakter założeń zabytkowych? Są to najpiękniejsze tereny stolicy od wieków przykuwające uwagę najmożniejszych posiadaczy i najlepszych architektów, w które każdy wiek, każda epoka wnosiły swój wkład indywidualny, właściwą sobie skalę i wyraz architektoniczny (segregator aktów prawnych).

Dlaczego nasze socjalistyczne miasto miałoby zrezygnować z tych terenów na korzyść mumifikacji założeń historycznych na nich położonych, dlaczego miałoby nie wyjść na Skarpę, na przestwór Wisły, kształtując tu nową panoramę miasta, właściwą dla wielkości naszych czasów, panoramę, w którą jak cenne klejnoty wpisalibyśmy drogie nam i rozwijające się wraz z miastem zabytki przy- skarpowe ? Kontynuując tendencję historyczną, centrum śródmieścia Warszawy przesunięto dziś zdecydowanie na zachód i na południe od najstarszych terenów stolicy (promocja 3 w 1). Ale przesunięcie to nie oznacza zamarcia śródmiejskiej roli przyskarpowej dzielnicy zabytkowej.