Monumentalność i prostota

Podobne zjawiska zarysowały się w tym czasie i w dziedzinie architektury w toku projektowania Pałacu Rad. Pierwsze dwie tury konkursu na Pałac Rad przeprowadzone w r. 1931 wykazały całkowitą bezradność prądów konstruktywistycznych w obliczu tak porywającego tematu, wysuwającego oczywiście wymogi ideowo-artystyczne najwyższej miary. Rada budowy Pałacu Rad pod przewodnictwem ówczesnego szefa rządu radzieckiego Mołotowa podjęła 28 lutego 1932 r. uchwałę stwierdzającą, że: „monumentalność, prostota, jednorodność i piękno ukształtowania architektonicznego Pałacu Rad, mającego odzwierciedlić wielkość naszego budownictwa socjalistycznego, nie znalazły zakończonego rozwiązania w żadnym z przedstawionych projektów" (program uprawnienia budowlane na komputer).

Jednocześnie wysunięto wytyczne do następnego konkursu, które w sposób decydujący wpłynąć miały na dalszy rozwój architektury radzieckiej. „Nie przesądzając określonego stylu - głosiła uchwała - Rada budowy uważa, że w poszukiwaniach należy wykorzystać tak metody nowe, jak też i najlepsze zasady architektury klasycznej, opierając się jednocześnie na zdobyczach współczesnej techniki architektoniczno-budowlanej". Wskazówki te, dezawuujące rutynę eklektyków i demagogię pseudonowatorów wyzwoliły spod ich presji ideologicznej starych mistrzów - realistów i wytyczyły nowe tory poszukiwań architektów średniego i młodszego pokolenia. Następne etapy konkursu na Pałac Rad przyniosły szereg wartościowych rozwiązań, z których wybrano prace B. Jofana, oraz architektów W. Szczuko i W. Gelfrejcha. Ci trzej autorzy opracowali też wykonawczy projekt szkicowy i techniczny Pałacu Rad (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Prace nad planem generalnym rekonstrukcji Moskwy i konkursy na Pałac Rad były wydarzeniami o znaczeniu przełomowym w rozwoju architektury radzieckiej przezwyciężającej manowce formalizmu i dezurbanizmu. Równocześnie z inicjatywy partii komunistycznej dokonuje się zjednoczenie środowiska architektonicznego w Związku Architektów Radzieckich, ukonstytuowanym na platformie metody twórczej realizmu socjalistycznego (uprawnienia budowlane).

Uchwały wcielone

Okres drugiej i trzeciej pięciolatki (1934-1941) przyniósł dalszy rozwój radzieckiej architektury i urbanistyki osiągnięty na bazie ogromnych zdobyczy gospodarczych i kulturalnych narodu radzieckiego. Realizacja ustroju socjalistycznego i przejście do budowy komunizmu, rewolucja kulturalna dokonująca się w kraju - oto główne momenty charakteryzujące te sukcesy (program egzamin ustny).

Drugi plan pięcioletni przewidywał asygnowanie na inwestycje budowlane 123,4 mid. rub., wobec 50 mid. rub. wydanych na te cele w pierwszej pięciolatce. Ponad 400 miast objęte zostało planem przebudowy socjalistycznej. Rosły niepowstrzymanie miasta nowe, z których Magnitogorsk lub Karaganda przed r. 1926 nic istniejące w ogóle na mapie osiągnęły w r. 1939 146 tys. i 166 tys. mieszkańców. Liczba ludności miast radzieckich, stanowiąca w r. 1926, tj. u progu etapu uprzemysłowienia, 26 min osób, podwoiła się i w r. 1939 wynosiła 56 min (opinie o programie).

Dokumentem programowym działalności architektoniczno-urbanistycznej stała się uchwała Rady Komisarzy Ludowych i Komitetu Centralnego WKP(b) z 10 lipca 1935 r. „O planie generalnym przebudowy Moskwy. Uchwała o planie rekonstrukcji Moskwy opiera się na doświadczeniu trwających już w tym czasie ogromnych prac budowlanych w stolicy podjętych na mocy uchwał plenum czerwcowego (segregator aktów prawnych).

Gdybyśmy zechcieli pokrótce streścić linie przewodnie uchwały wcielone w życie i charakteryzujące dziś oblicze radzieckiej twórczości architektonicznej i urbanistycznej, moglibyśmy je ująć w 4 punkty. Myśl pierwsza - to zasada powiązania kardynalnego przeobrażenia miasta z rozumnym wykorzystaniem żywotnych wartości dziedzictwa: „KG WKP(b) i RKL uważają - głosi uchwała - że przy ustalaniu planu Moskwy należy przyjąć za punkt wyjścia zachowanie zasad nawarstwionego historycznie miasta, lecz z jego kardynalnym przeplanowaniem drogą zdecydowanego uporządkowania sieci ulic i placów miejskich” (promocja 3 w 1).