Prefabrykaty drobnowymiarowe

Prefabrykaty drobnowymiarowe stosuje się na budowach nie wyposażonych w sprzęt mechaniczny, a więc w budownictwie rozproszonym i zlokalizowanym poza głównymi ośrodkami budowlanymi. Na budowle większe lub w razie jednoczesnego wznoszenia obok siebie kilku budowli nadają się prefabrykaty średniowymiarowe (program uprawnienia budowlane na komputer).

Są one jeszcze mało rozpowszechnione i nie ujęte katalogiem wyrobów typowych. Mogą to być płyty i belki stropowe oraz dachowe, słupy i elementy ścienne, schody itp. W budownictwie masowym coraz szersze zastosowanie znajdują prefabrykaty wielkowymiarowe.

Wielkość ich ogranicza tylko udźwig maszyn montażowych i środków przewozowych oraz skrajnie drogowe (program uprawnienia budowlane na ANDROID).
Dobra forma zapewnia wyrabianemu w niej prefabrykatowi dokładne wymiary, projektowany kształt oraz gładką powierzchnię. Aby spełnić te warunki, forma musi być sztywna, mieć mocne zamki, łączące poszczególne jej części, oraz równe powierzchnie dna i boków stykających się z betonem.

Ponadto konstrukcja formy musi być dostosowana do przyjętej technologii produkcji. Ze względu na materiał użyty do wyrobu formy rozróżniamy formy drewniane, metalowe i betonowe. Formy drewniane stosuje się do produkcji małych serii prefabrykatów, nie przekraczających 50 sztuk. Często dla wzmocnienia obija się je blachą i okuwa kształtownikami.

Formy te są mało sztywne i dają duże odchyłki wymiarów prefabrykatów. Formy metalowe są wykonane najczęściej z blachy stalowej i kształtowników, choć stosuje się też do wyrobu form odlewy żeliwne. Formy te stosuje się tylko do produkcji masowej, gdyż są kosztowne (uprawnienia budowlane). Dobrze skonstruowane spełniają wszystkie wymagania stawiane formom. Formy betonowe, zwane też matrycami, służą do produkcji dużych elementów płytowych. Zapewniają one dobrą dokładność kształtu i wymiarów.

Oczywiście sama forma musi być starannie wykonana.

Warunki techniczne

Warunki techniczne podają dopuszczalne odchyłki wymiarów i kształtu form. Wszystkie wyroby przemysłowe muszą spełniać warunki układu tolerancji i pasować (program egzamin ustny).

Tolerancją nazywa się wielkość przedziału, w jakim mogą się mieścić różnice wymiarów rzeczywistych w stosunku do projektowanych. W projekcie wyrobu podaje się np. wymiar 118 ± 1 cm, tzn. że wymiar rzeczywisty może się wahać od 117 do 119 cm. Przedział 2 cm jest przedziałem tolerancji, w którym muszą się mieścić odchyłki wymiarów. Tak samo podaje się tolerancję kształtu, płaskości powierzchni itp.

Dla płyt prostokątnych podaje się np. dopuszczalne różnice długości przekątnych i dopuszczalne odchylenia powierzchni od płaszczyzny. Wyroby budowlane są po dzielone na klasy dokładności. Dla każdej klasy są przewidziane odpowiednie tolerancje wymiarów (tab. 7-2). Im wyższa klasa, tym tolerancje są .większe. Aby zachować właściwą klasę dokładności wyrobu betonowego lub żelbetowego, musi on być przede wszystkim wykonywany w formie o tej samej klasie dokładności. Ze względu na technologię produkcji formy dzieli się na przenośne, stałe i stosowane do produkcji taśmowej (opinie o programie).

Formy przenośne są stosowane przeważnie do produkcji małych elementów, choć w zakładach wyposażonych w suwnice używa się również do wyrobu elementów wielkowymiarowych. Sformowany element jest przewożony w formie do miejsca dojrzewania, gdzie dopiero następuje rozformowanie. Formy stałe są używane przede wszystkim do produkcji elementów ciężkich, wykonywanych w ten sposób, że wszystkie operacje przebiegają na jednym stanowisku roboczym. Formy stałe mogą być nieruchome lub ruchome, otwieralne, uchylne itp. Formy do produkcji taśmowej są montowane na taśmie przebiegającej przez kolejne stanowiska robocze (segregator aktów prawnych).

Z uwagi na sposób formowania prefabrykatu rozróżnia się formy poziome, jak wszystkie wyżej pokazane, i pionowe. Pierwsze służą do wyrobu prefabrykatów o założonym kształcie, jak bloki przewodowe, dźwigary kratowe itp., drugie do elementów o prostym kształcie, jak słupy, belki, płyty. Ze względu na liczbę jednocześnie formowanych elementów wszystkie wyżej pokazane formy są pojedyncze.

Do jednoczesnej produkcji kilku lub kilkunastu elementów służą formy bateryjne. W celu ułatwienia wyjmowania elementów z form muszą one być rozbieralne lub otwieralne (promocja 3 w 1).